Jeżeli już trochę siedzisz w aromaterapii, to dobrze wiesz, że temat bezpiecznego stosowania olejków eterycznych ma ogromne znaczenie i jest nieodłącznym elementem podstawowej edukacji w aromaterapii.
Niektórym może wydawać się, że to tylko nadmierna przezorność, a olejki eteryczne, skoro naturalne, to nie mają żadnych zagrożeń. To nieprawda. Naturalne substancje również mogą zadziałać niekorzystnie na nasz organizm, np. wywołując alergię.. Dlatego w tym artykule zapoznasz się z podstawowymi zasadami, jak używać olejków eterycznych w domu.
Czym jest aromaterapia i olejki eteryczne?
Aromaterapia to gałąź fitoterapii, która zajmuje się roślinami aromatycznymi i stosuje głównie pochodzące z natury olejki eteryczne, ale nie tylko. Aromaterapia jest uznawana za medycynę komplementarną, czyli taką, która nie leczy chorób, ale wspiera organizm holistycznie (na wielu poziomach).
Natomiast olejki eteryczne to aromatyczne substancje lotne, składające się z setek (bywa, że nawet tysięcy) różnych związków chemicznych, wytwarzanych przez rośliny dla m.in. ochrony i komunikacji. Olejki eteryczne pozyskiwane są na kilka sposobów i mogą mieć pozytywny wpływ na nasze zdrowie, nie tylko psychiczne, ale również fizyczne.
Więcej dowiesz się czytając ten artykuł:
>> ABC aromaterapii – jak zacząć?
Bezpieczeństwo olejków eterycznych
Ze względu na swoją na wskroś chemiczną naturę, olejki eteryczne niewłaściwie stosowane mogą stanowić niemałe zagrożenie. Pamiętaj, że masz do czynienia z niezwykle skoncentrowanymi esencjami roślinnymi. Skoro już w jednej kropli olejku eterycznego jest zamknięta taka moc, to co dopiero w całej butelce?
Stosowanie olejków eterycznych w sposób zrównoważony i bezpieczny pozwoli Ci na cieszenie się całym spektrum ich właściwości. Dzięki temu Twoja przygoda z aromaterapią będzie owocna i przyjemna – czyli taka, jaka powinna być!
W dalszej części artykułu przyjrzymy się kilku najbardziej popularnym tematom związanym z bezpieczeństwem olejków eterycznych.
Rozcieńczać, czy nie?
My mówimy zdecydowane: tak, rozcieńczać!
Kiedy chcesz stosować olejki eteryczne na skórę, zawsze należy je rozcieńczyć. Do tego celu wykorzystaj oleje roślinne (np. naszą mieszankę Aromabaza), kremy-emulsje lub żel aloesowy.
Czasami możesz natknąć się na źródła mówiące, że olejków eterycznych nie trzeba rozcieńczać. W końcu są naturalne i nie wywołują reakcji alergicznych. Jest to po części prawdą, jednak nie do końca. Olejki eteryczne nie zawierają białek ani glikoprotein, dlatego niepożądane reakcje skórne na olejek eteryczny nie są klasyczną reakcją alergiczną, a podrażnieniem lub czymś co nazywamy nadwrażliwością.
Jak je rozróżnić?
- Podrażnienia – zazwyczaj występują w ciągu kilku minut od kontaktu z olejkiem eterycznym. Znikają samoczynnie, nie trzeba przy nich podejmować żadnych kroków i ogólnie są niegroźne. Najczęściej pojawiają się przy olejkach „gorących”, takich jak tymianek, oregano, ale też ylang-ylang.
- Nadwrażliwość – rozwija się długo, rzadko kiedy pojawia się przy pierwszym użyciu olejku eterycznego. Jej objawami są np. ataki astmy, katar sienny, zapalenie spojówek, także pokrzywka, stany zapalne na skórze, a w skrajnych przypadkach zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny. Nadwrażliwość to odpowiedź układu odpornościowego, która w większości przypadków zostaje z nami do końca życia.
Aby im zapobiec, wystarczy rozcieńczyć olejek eteryczny i pilnować bezpiecznych stężeń na skórę.
Pamiętaj także o odpowiednim przechowywaniu olejków eterycznych! Olejki utlenione (czyli takie po dacie ważności lub źle przechowywane) mają o wiele większy potencjał alergizujący dla skóry. Dlatego olejki wrażliwe na ciepło (m.in. olejki cytrusowe, z drzew iglastych, eukaliptus, frankincense, drzewo herbaciane) przechowuj w butelkach z ciemnego szkła, szczelnie zamknięte i w chłodnym miejscu, np. w lodówce.
Fototoksyczność
Pewnie obiło Ci się o uszy, że niektóre olejki eteryczne są fototoksyczne? Ale czy wiesz, co to tak właściwie oznacza?
To nic innego, niż niepożądana reakcja skóry na substancje chemiczne zawarte w niektórych olejkach eterycznych (głównie furanokumaryny w olejkach tłoczonych z cytrusów), która występuje pod wpływem promieniowania UV z naturalnego światła słonecznego lub z lampy UV (np. solarium). Objawia się ona w postaci rumienia, obrzęku, pęcherzy lub podrażnienia skóry, które mogą pojawić się w ciągu kilku godzin lub nawet do kilku dni po ekspozycji na światło słoneczne. Dlatego stosując olejki fototoksyczne na skórę pamiętaj, żeby przed wyjściem na światło słoneczne lub z wizytą w solarium wstrzymać się minimum 12 godzin.
Który olejek eteryczny działa w ten sposób i jakie jest jego bezpieczne stężenie na skórę?
- Olejek bergamotkowy – 0,4% (2 krople w 30 ml bazy),
- Olejek cytrynowy – 2% (12 kropli w 30 ml bazy),
- Olejek grejpfrutowy – 4% (24 krople w 30 ml bazy),
- Olejek z gorzkiej pomarańczy – 1,25% (8 kropli w 30 ml bazy),
- Olejek z limonki – 0,7% (4 krople w 30 ml bazy).
W naszym sklepie znajdziesz też bezpieczne olejki cytrusowe, które nie mają stwierdzonego potencjału fototoksycznego. Dlatego latem polecamy stosować olejek pomarańczowy i olejek mandarynkowy.
Jako ciekawostkę dodamy, że literatura naukowa zna przypadki reakcji fototoksycznych u osób pracujących w barach na karaibskich plażach – w tym rejonie korzysta się z dużej ilości limonki do drinków. W trakcie wyciskania soku, olejek eteryczny zostaje na dłoniach, co w połączeniu z dużą ilością słońca wywołuje te nieprzyjemne poparzenia.
Problemy układu oddechowego
Bardzo często dostajemy od Was pytania czy olejki eteryczne można stosować przy astmie?
Odpowiedź nie jest jednoznaczna.
Według Roberta Tisseranda, jednego z czołowych specjalistów aromaterapii klinicznej, za przyczynę ataków astmatycznych przy korzystaniu z mieszanek olejków lub produktów do aromaterapii odpowiadają głównie substancje syntetyczne w nich zawarte, np. mieszanki zapachowe znajdujące się w perfumach i kosmetykach. To stwierdzenie jedynie potwierdza, jak szalenie istotną kwestią są czyste i naturalne olejki eteryczne w aromaterapii. Jednak istnieją doniesienia spoza literatury naukowej, których także nie możemy ignorować.
Zdarzają się przypadki, gdzie stosowanie olejku eterycznego skończyło się u kogoś atakiem astmy.
Dlatego jeżeli jesteś astmatyczką_astmatykiem pamiętaj, aby skonsultować używanie olejków eterycznych ze swoim lekarzem prowadzącym. Każdy przypadek jest indywidualny i wymaga osobnej oceny.
Olejki eteryczne dla dzieci
To także temat, który wraca do nas jak bumerang. Wiele Mam pyta nas, czy mogą korzystać z olejków eterycznych przy swoich dzieciach. Na to pytanie również nie mamy jednoznacznej odpowiedzi.
W świetle prawa wszystkie dostępne w naszym sklepie olejki eteryczne zalecamy stosować od 3 roku życia. Ale są aromaterapeuci na całym świecie, którzy polecają stosować niektóre olejki eteryczne już wcześniej. Ogólna zasada brzmi – aromaterapię można wprowadzać stopniowo, od 6 miesiąca życia dziecka. Także nie wszystkie olejki eteryczne będą nadawały się dla dzieci w każdym wieku.
Najlepszym przykładem jest eukaliptus i mięta pieprzowa. Chociaż w aromaterapii stosuje się je przy infekcjach układu oddechowego, to u bardzo małych dzieci mogą one wręcz wywoływać problemy z oddychaniem. Organizmy dzieci są o wiele bardziej wrażliwe na olejki eteryczne i związki chemiczne w nich zawarte, niż organizmy osób dorosłych.
Dlatego sugerujemy rozwagę i dokładne zapoznanie się ze wszystkimi przeciwskazaniami dla konkretnego olejku eterycznego, po który chcesz sięgnąć.
Do olejków, które aromaterapeuci dopuszczają u dzieci między 6 miesiącem a 1 rokiem życia należą:
- Olejek cytrynowy,
- Olejek z drzewa herbacianego,
- Olejek z geranium różanego,
- Olejek lawendowy,
- Olejek mandarynkowy,
- Olejek pomarańczowy,
- Olejek rumiankowy.
Ciąża i karmienie piersią
Stosowanie olejków eterycznych w czasie ciąży i podczas karmienia piersią wymaga szczególnej ostrożności, ponieważ niektóre olejki mogą wywoływać działania niepożądane dla osoby w ciąży i dziecka.
Niektóre olejki eteryczne mogą wywoływać skurcze macicy. Z kolei w okresie karmienia piersią, olejki eteryczne mogą przenikać do mleka matki i bezpośrednio wpływać na zdrowie dziecka. Z tego powodu przed użyciem olejku eterycznego w czasie ciąży lub podczas karmienia piersią zaleca się skonsultować się z lekarzem lub fitoterapeutą, który zna się na olejkach eterycznych.
Ale też sprawa nie jest stracona – niektóre olejki eteryczne są uważane za bezpieczne w małych ilościach (większość aromaterapeutów poleca stężenia nie wyższe niż 1% w przypadku osób ciężarnych) i tylko w przypadku ich stosowania na skórę lub do inhalacji. Aromaterapia bywa stosowana pomocniczo w trakcie porodu, są nawet specjalne aroma-położone, które znają się właśnie na aromaterapii ciąży i połogu. Pamiętaj, żeby każde użycie olejków eterycznych w tym czasie konsultować ze specjalistą.
Jednakże, w razie każdych wątpliwości lepiej unikać stosowania olejków eterycznych w czasie ciąży i podczas karmienia piersią. Stres wywołany zastanawianiem się czy ten olejek będzie dobry, czy nie, jest zupełnie niepotrzebnym stresorem. Aromaterapeutka Penny Price mówi wprost, że zrelaksowana mama, to zrelaksowane dziecko.
Olejki eteryczne i zwierzęta
Aromaterapia zwierząt (tzw. aromaweterynaria) to bardzo fascynujący temat. Ale i tutaj istnieją różne opinie. Niektórzy stanowczo odradzają stosowanie olejków w obecności zwierząt, podczas gdy inni nie widzą w tym problemu. Naszym zdaniem, olejki eteryczne w dyfuzji nie stanowią zagrożenia dla zwierząt, o ile przestrzega się pewnych zasad bezpieczeństwa.
Przede wszystkim, olejki należy dyfuzować w pomieszczeniach dobrze wentylowanych, np. przy otwartym oknie. Zwierzęta nigdy nie powinny być zamykane w pomieszczeniu, w którym pracuje dyfuzor, a zawsze powinny mieć możliwość wyjścia z pokoju. Innym rozwiązaniem jest zamknięcie drzwi do pomieszczenia, w którym dyfuzujemy olejki, a zwierzę niech zostanie na zewnątrz. Najlepiej korzystać z ultradźwiękowych dyfuzorów i włączać je tylko na krótki czas, czyli 10-30 minut, a następnie zrobić 30-60 minut przerwy. Największe zagrożenie dla zwierząt wynika z długiego czasu dyfuzji, stosowania dużej ilości olejków i krótkiego odstępu czasowego między ich użyciem.
Warto obserwować reakcje zwierząt na dyfuzję i w razie potrzeby przerwać jej stosowanie. Ponadto, musimy pamiętać, że nosy zwierząt są znacznie wrażliwsze na zapachy niż ludzkie, więc należy rozważyć zmniejszenie ilości olejku dodawanego do dyfuzora.
Także pamiętaj, że kocie organizmy nie mają enzymów zdolnych do metabolizowania olejków eterycznych. Dlatego zachowaj szczególną ostrożność, gdy Twój dom to typowo koci dom. Wielu aromaweterynarzy zaleca, aby przy kotach nie używać olejków takich jak:
- Olejek z drzewa herbacianego,
- Olejek eukaliptusowy,
- Olejek goździkowy,
- Olejek cynamonowy,
- Olejek rozmarynowy,
- Olejek tymiankowy,
- Olejek oreganowy.
Interakcje z lekami
Niektóre olejki eteryczne, czy zawarte w nich związki chemiczne, mogą wchodzić w interakcje z lekami i wyrobami farmakologicznymi.
Temat interakcji między roślinnymi substancjami i standardowymi lekami jest niezwykle skomplikowany, dlatego jeżeli na stałe przyjmujesz jakieś medykamenty, polecamy skonsultować stosowanie aromaterapii z Twoim lekarzem prowadzącym.
Czy to wszystko ma znaczenie?
Naszym zdaniem – tak, i to ogromne.
Naturalne olejki eteryczne są bardzo skoncentrowanymi substancjami, do których pozyskania potrzeba nierzadko setek kilogramów surowców roślinnych. Często nawet napary z ziół mogą wywołać wiele niepożądanych reakcji, więc wyobraź sobie jak wygląda to w przypadku, kiedy masz do czynienia z takimi ilościami roślin w jednej kropli olejku eterycznego. To zupełnie inna skala, którą czasem ciężko jest sobie wyobrazić.
Bezpieczna aromaterapia jest dla nas synonimem skutecznej aromaterapii.
Jak już wspomnieliśmy na początku artykułu, żeby móc cieszyć się olejkami eterycznymi i ich szerokim spektrum właściwości, należy podejść do nich z odpowiednim szacunkiem.
***
