ABC aromaterapii – jak stosować olejki eteryczne na skórę?

Stosowanie roślin aromatycznych i ekstraktów z nich pochodzących w naturalnej pielęgnacji skóry sięga wieków, a ich właściwości są powszechnie cenione. Podobnie sprawa ma się z olejkami eterycznymi – oprócz zdolności do poprawy nastroju, zmniejszenia stresu i promowania relaksu, olejki eteryczne niosą też korzyści dla skóry. Posiadają m.in. właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne oraz mogą pomóc w gojeniu.

Odpowiednio i bezpiecznie stosowane olejki eteryczne mogą znacznie poprawić rutynową pielęgnację skóry i przynieść zauważalną poprawę. Jednak, aby to miało sens, musimy zrozumieć, jak prawidłowo używać olejków eterycznych. Niewłaściwe ich stosowanie może spowodować podrażnienie skóry lub nawet bardzo poważne nadwrażliwości na olejki eteryczne w przyszłości. Dlatego dzisiaj, kontynuując temat bezpieczeństwa olejków eterycznych, zajmiemy się tematem olejków dla skóry.

Sprawdź pozostałe artykuły z serii ABC:

>> ABC aromaterapii – jak zacząć?

>> ABC aromaterapii – jak bezpiecznie korzystać z olejków eterycznych

Czym są olejki eteryczne?

Olejki eteryczne to aromatyczne substancje lotne, które pozyskuje się z roślin drogami destylacji lub w przypadku cytrusów – tłoczenia (wyciskania) na zimno. Zawierają w sobie dziesiątki, czasem nawet setki, najróżniejszych związków chemicznych, które są produkowane przez rośliny w różnych celach. To najbardziej skoncentrowane ekstrakty roślinne, jakie jesteśmy w stanie pozyskać. Wiesz, że jedna kropla olejku eterycznego bywa „mocą” porównywana do kilkudziesięciu filiżanek naparu pochodzącego z tej samej rośliny? To nie dziwi, jeżeli weźmiemy pod uwagę, że na buteleczkę takiego olejku zużywa się kilogramy surowca roślinnego.

Po co nakładać olejki eteryczne na skórę?

Olejki eteryczne stosowane miejscowo mogą być wchłaniane przez skórę i zapewniać szereg korzyści.

Niektórzy ludzie używają olejków eterycznych miejscowo ze względu na ich właściwości perfumeryjne, ponieważ mogą zapewnić przyjemny zapach lub sprzyjać relaksowi. Inni używają olejków eterycznych dla działania terapeutycznego, bo jak już możesz wiedzieć, mają one właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe lub przeciwdrobnoustrojowe. Dodatkowo olejki eteryczne mogą być stosowane dla celów kosmetycznych, np. w produktach do pielęgnacji skóry, ponieważ mogą pomóc poprawić wygląd skóry lub zapewnić nawilżenie.

Mogłaś już słyszeć wiele razy, żeby do pielęgnacji sięgać po olejek lawendowy, który nie tylko pięknie pachnie, ale także ma świetne właściwości dla skóry – działa na drobne ranki, blizny, trądzik i co tylko. I faktycznie tak jest! Jednak, żeby olejek działał, musi przenikać w głąb naskórka.

Jak olejki eteryczne przenikają przez skórę?

Na początek bardzo ważna informacja: nie możemy mówić o absorpcji (wchłanianiu) całego olejku eterycznego, ponieważ brakuje nam na ten temat literatury naukowej. Za to mamy całkiem pokaźną wiedzę na temat absorpcji konkretnych związków chemicznych, występujących w olejkach eterycznych. Obecnie uważa się, że te związki mogą przenikać przez naskórek, mieszki włosowe i gruczoły potowe. Związki z olejków eterycznych mogą przechodzić w głąb naszej skóry trasą międzykomórkową lub przez komórkową. To, który sposób zostanie wybrany, zależy od konkretnego związku chemicznego.

Ich absorpcja zależy od wielu czynników, takich jak wiek, płeć, rodzaj bazy do olejków eterycznych, ilość i sposób nakładania olejków, stan skóry i wiele innych. Różnice wchłaniania mogą występować nawet w przypadku tego samego związku chemicznego, w zależności z czym go wymieszamy. Każdy z tych związków ma swoją własną „prędkość”. Tutaj wiedza perfumeryjne przychodzi nam z pomocą – kojarzysz takie terminy jak nuty głowy, serca i bazy?

Nuty głowy to zazwyczaj lekkie zapachy, które czuć od razu po otwarciu flakonu perfum, a składają się z małych, lotnych molekuł (np. olejki cytrusowe lub z drzew iglastych). Z kolei nuty bazowe (copaiba, mirra, wetiweria i paczula) składają się z ciężkich i mało lotnych związków. Jest teoria sugerująca, że im mniejsza masa molekuł, tym lepsza absorpcja przez skórę (mała masa, małe pory w naskórku, rozumiesz?). Dlatego warto mieszać olejki eteryczne o różnej „prędkości” i masie, co może zwiększyć ich absorpcję i jednocześnie skrócić jej czas. To tyczy się szczególnie tych olejków, z grupy nut bazowych.

Jeżeli zależy Ci na ich właściwościach – rozcieńcz je lżejszymi olejkami, będą lepiej działać.

Podobnie jest w drugą stronę – jeżeli chcesz skorzystać z właściwości olejków lżejszych, rozcieńcz je czymś cięższym, a tak szybko się nie ulotnią.

Kwestie bezpieczeństwa olejków zewnętrznie

Teoria za nami, jednak zanim przejdziemy do praktyki, jeszcze kilka słów na temat bezpieczeństwa stosowania olejków eterycznych na skórę.

Rozcieńczanie

Pisaliśmy to już kilkukrotnie, ale musimy jeszcze raz – kiedy stosujesz olejki eteryczne na skórę, zawsze je rozcieńczaj w odpowiedniej bazie. Możesz skorzystać z kremów-emulsji (kremy do twarzy, balsamy do ciała), olejów roślinnych (polecamy naszą mieszankę Aromabazę lub inne oleje o neutralnym zapachu), żelu aloesowego (szukaj takiego, który zawiera emulgatory – czysty aloes to praktycznie sama woda, która nie rozcieńczy olejków) lub żelów i płynów do kąpieli.

Najwygodniej będzie, jeżeli olejki rozcieńczysz w osobnej miseczce, chwilę przed nałożeniem ich na skórę. Dzięki temu masz pewność, że nie dojdzie do kontaktu z nierozcieńczoną substancją i nie marnujesz cennych ekstraktów roślinnych (np. jeżeli przygotujesz za dużą porcję).

Stosując olejki na ciało, używaj generalnie bezpiecznych stężeń 1-3% (od 6 do 18 kropli olejków eterycznych na 30 ml bazy). Natomiast jeżeli chcesz używać ich na delikatniejszą skórę twarzy, korzystaj ze stężeń do 1% (max. 6 kropli na 30 ml bazy). Dzięki temu będziesz mogła cieszyć się tymi pozytywnymi właściwościami olejków, a nie przejmować się potencjalnymi podrażnieniami.

Fototoksyczność

Fototoksyczność olejków eterycznych to niepożądana reakcja skóry na substancje chemiczne zawarte w niektórych olejkach, przede wszystkim furanokumaryny występujące w olejkach cytrusowych. Objawy mogą pojawić się w postaci rumienia, obrzęku, pęcherzy lub podrażnienia skóry kilka godzin lub nawet kilka dni po ekspozycji na promieniowanie UV z naturalnego światła słonecznego lub z lampy UV. Dlatego, jeśli stosujesz olejki fototoksyczne na skórę, przed wyjściem na słońce lub do solarium odczekaj co najmniej 12 godzin. Dodatkowo nie stosuj ich na twarzy, szczególnie w słonecznym czasie.

Więcej na temat fototoksycznych olejków eterycznych przeczytasz w tym artykule:

>> ABC aromaterapii – jak bezpiecznie korzystać z olejków eterycznych

Przechowywanie

Niektóre olejki eteryczne, zwłaszcza te z wysoką zawartością monoterpenów, są szczególnie podatne na oksydację, co oznacza, że pod wpływem tlenu, niektóre ich składniki chemiczne ulegają rozpadowi i tworzą nowe substancje. Użycie olejków eterycznych poddanych procesowi oksydacji zwiększa ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej.

Na przykład, olejek z geranium zawiera geraniol, który jest stosunkowo bezpiecznym związkiem chemicznym, ale może ulec przemianie w geranial w trakcie oksydacji, który już ma wysoki potencjał alergizujący. Podobnie, utlenione związki w olejku z drzewa herbacianego i olejkach cytrusowych, drzew iglastych i lawendzie mogą również powodować reakcje alergiczne.

Jak rozpoznać utleniony olejek eteryczny? Zapach olejku stać się mniej intensywny lub wręcz pachnieć podobnie jak zjełczały olej. Także zmienia się jego barwa – bardzo często olejek robi się mętny, jakby mleczny. Rozpoznasz go również po innej konsystencji, ponieważ olejek może stać się bardzo gęsty, nawet klejący. Od razu poczujesz to w momencie odkręcania buteleczki z olejkiem.

Jak tego uniknąć? Wszystkie swoje olejki eteryczne przechowuj w ciemnym i chłodnym miejscu, aby przedłużyć ich trwałość. Te najbardziej podatne na oksydację – olejki cytrusowe, eukaliptus, drzewo herbaciane, olejki z drzew iglastych, frankincense – przechowuj po prostu w lodówce i zużyj w ciągu 9-12 miesięcy od otworzenia buteleczki. A jeżeli już olejek się utleni to też nic straconego – po prostu wykorzystaj go do sprzątania.

Testy skórne

Testy płatkowe są często polecane przed stosowaniem olejków eterycznych na skórę. W celu przeprowadzenia testu, należy przykleić płatek z alergizującą substancją (w tym przypadku olejkiem eterycznym) do skóry i nosić go przez około 48 godzin. Wydaje się to przydatne, jednak takie testy nie do końca są jednoznaczne i miarodajne.

Wyniki testów mogą się różnić w zależności od stosowanej metody i oceny reakcji alergicznej, co utrudnia interpretację wyników. Ponadto, wyniki testów mogą być zawyżone lub wyolbrzymione, co może prowadzić do nieprawidłowych wyników. Badania Mortz et al. (2010) przeprowadzone na 5006 pacjentach pokazały, że wyniki testów mogą różnić się nawet dwukrotnie, w zależności od stosowanej metody. Warto pamiętać, że znaczna część reakcji alergicznych jest opóźniona, co może prowadzić do fałszywie negatywnych wyników. Dlatego też, testy płatkowe nie są miarodajnym narzędziem do wykrywania alergii na olejki eteryczne i coraz częściej odradza się stosowanie ich w domu.

Co można zrobić w zamian? Zacznij od małych stężeń olejku eterycznego i zobacz, jak Twoja skóra na niego reaguje. Po kilku tygodniach podwyższ dawkę i testuj dalej, aż dojdziesz do docelowego stężenia olejku w mieszance. To najbardziej wiarygodna metoda, którą możesz przeprowadzić samodzielnie w domu.

Ciąża i karmienie piersią

Aby stosowanie olejków eterycznych podczas ciąży i karmienia piersią było bezpieczne, należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ niektóre olejki mogą wywoływać niepożądane skutki zarówno dla matki, jak i dziecka.

Podczas stosowania olejków eterycznych w czasie ciąży zaleca się odpowiednie rozcieńczenie olejków i unikanie ich stosowania na wrażliwych obszarach, takich jak brzuch i piersi. Niektóre olejki eteryczne, które są ogólnie uważane za bezpieczne dla kobiet w ciąży, to: lawenda, mięta pieprzowa i cytryna, ale zawsze najlepiej skonsultować się z wykwalifikowanym aromaterapeutą lub lekarzem przed użyciem jakichkolwiek olejków.

Ogólnie rzecz biorąc, miejscowe stosowanie olejków eterycznych podczas ciąży i karmienia piersią może być bezpieczne, jednak trzeba pamiętać o wszelkich środkach ostrożności.

Jak dobierać olejki eteryczne dla skóry?

Wiemy, że wybranie odpowiednich olejków eterycznych bywa kłopotliwe dla wielu osób. Dlatego jeżeli rozważasz włączenie aromaterapii do swojej codziennej pielęgnacji, poniższa sekcja jest dla Ciebie! Olejki eteryczne podzieliliśmy na podstawie najczęściej spotykanych typów skóry i dobraliśmy tak, abyś mogła wyciągnąć z nich pełnię ich terapeutycznego, kosmetycznego i zapachowego potencjału.

Skóra sucha

W normalnych warunkach nasza skóra produkuje różne enzymy, które rozrywają połączenia między korneocytami (tworzącymi warstwę rogową skóry) i powodują ich złuszczenie, co odsłania nową, gładką warstwę naskórka. W przypadku skóry suchej, ten proces nie zachodzi tak, jak powinien. Zamiast odłamywać się od siebie, korneocyty mogą się zlepiać i tworzyć tzw. „skórę węża”. Efektem tego jest szorstka, napięta i pękająca skóra, często bardzo wrażliwa i o niezdrowej fakturze.

Odpowiednie nawilżenie, to podstawa pielęgnacji tego typu skóry.

W przeprowadzonych badaniach klinicznych (Monges et al. 1994) zastosowano olejki eteryczne z Rumianku rzymskiego oraz mandarynki. Oba olejki zostały użyte w stężeniu 5% w bazie z żelu aloesowego. Okazało się, że nałożenie na skórę mieszanki bazowej z olejkiem eterycznym z mandarynki skutkowało podwojeniem poziomu nawilżenia skóry w porównaniu z samą bazą. Co ciekawe, mieszanka bazowa z olejkiem rumiankowym działała jeszcze lepiej niż sama baza lub baza z olejkiem mandarynkowym.

Inne badania (Nielsen 2006) jasno pokazały, że wysokie stężenia olejków eterycznych (powyżej 1%) bezpośrednio powodują wzrost poziomu TEWL (z ang. Transepidermalnej utraty wody), a co za tym idzie – działają na skórę wysuszająco. Dlatego stosując olejki eteryczne pamiętaj, że mniej, znaczy więcej. Całkiem dosłownie w tym przypadku!

Po jakie olejki eteryczne warto sięgnąć dla skóry suchej? Korzystaj z tych o niskiej lotności i większych molekułach. Takie olejki mają cięższą masę i po prostu dłużej zostają na naszej skórze. Pośród nich znajdziesz takie jak:

Do tego polecamy różne oleje roślinne, szczególnie oliwę z oliwek, olej z otrębów ryżowych, olej amarantusowy i olej z kiełków pszenicy – nie mają sobie równych w nawilżaniu skóry! Nie zapominamy też o humektantach, np. żelu aloesowym lub różnym hydrolatom roślinnym, które także pięknie nawilżają skórę.

Skóra tłusta

Sebum pełni istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu skóry. W niektórych przypadkach jednak dochodzi do jego nadmiernego wydzielania, szczególnie w strefie T, obejmującej czoło, nos i brodę. Ten typ skóry zwykle kojarzony jest z osobami w okresie dojrzewania Niemniej, skóra tłusta nie jest warunkiem jedynie dla nastolatków i może występować u dorosłych.

Istnieje wiele czynników wpływających na nadmierne wydzielanie sebum. Charakterystyczne objawy skóry tłustej to powiększone i często zapchane pory, co sprzyja powstawaniu zaskórników i pryszczy, a także zwiększa ryzyko trądziku. Dlatego właściwa pielęgnacja i leczenie są niezwykle ważne dla zdrowia i wyglądu skóry.

Jak poradzić sobie z nadmiarem sebum?

Tutaj badania nie są aż tak przydatne, bo po prostu nie ma ich wiele. Jednak różni aromaterapeuci polecają przede wszystkim olejki eteryczne bogate w dwa konkretne związki chemiczne – limonen i α-Pinen. Co w nich takiego ciekawego? Są w stanie rozpuszczać tłuszcze, także łój produkowany przez naszą skórę. Dlatego w pielęgnacji skóry tłustej możesz wykorzystać poniższe olejki eteryczne:

Pamiętaj, że olejek cytrynowy i grejpfrutowy są fototoksyczne. Jeżeli chcesz ich używać, korzystaj z maksymalnych bezpiecznych stężeń na skórę (znajdziesz je w tym artykule).

Oprócz tego pamiętaj o regularnym i delikatnym oczyszczaniu swojej buzi, oraz jej nawilżaniu (nie ważne jaki masz rodzaj cery – ten punkt zawsze będzie ważny!). Sięgaj po lekkie oleje roślinne, które nie będą niepotrzebnie zapychać porów i pogarszać stanu Twojej cery. Tutaj szczególnie polecamy olej jojoba, ale też olej krokoszowy, olej wiesiołkowy, olej słonecznikowy, czy olej z pestek winogron.

Skóra wrażliwa

Badania statystyczne wskazują, że około 70% populacji deklaruje posiadanie skóry wrażliwej, ale tylko około połowa z nich rzeczywiście odczuwa objawy charakterystyczne dla tego typu skóry. Warto jednak podkreślić, że skóra wrażliwa nie jest standardowym typem skóry u człowieka. Zazwyczaj jest to stan przejściowy lub wynik alergii, a niektórzy nawet nie uznają jej za oddzielny typ skóry, lecz raczej efekt działania czynników wewnętrznych i zewnętrznych.

Rozpoznanie skóry wrażliwej nie jest łatwe, ponieważ jej objawy pokrywają się z innymi chorobami skóry. Diagnoza wymaga indywidualnego podejścia i konsultacji z dermatologiem. Jednymi z charakterystycznych objawów skóry wrażliwej są: pieczenie, kłucie, mrowienie, ból, zaczerwienienie, swędzenie i czasami opuchlizna.

Wyciszanie stanów zapalnych

Ze względu na tak szeroką listę objawów, skupmy się na tych najważniejszych. Czyli stanach zapalnych, które są najczęściej spotykane przy wrażliwościach skórnych i dermatozach (chorobach skóry). Zazwyczaj stany zapalne nie są groźne, ale w przypadku zapaleń chronicznych (czyli ciągłych) mogą stać się poważnym problemem.

Aby je zmniejszyć, można zastosować olejki eteryczne hamujące aktywność neutrofili. Badania Maruyama et al. (2005) wykazały, że takie działanie mają olejki z geranium, lawendy i drzewa herbacianego. Najbardziej skuteczny okazał się olejek geranium, który zredukował aktywność neutrofili do 36%, a następnie lawenda, która zmniejszyła ich aktywność do 42%. Drzewo herbaciane również wykazało skuteczność, redukując aktywność neutrofili do 57%.

Natomiast w innych badaniach (Abe et al. 2003) wzięto pod lupę konkretne związki chemiczne i sprawdzono, czy działają przeciwzapalnie. Najlepsze wyniki miały geraniol i cytronelol – dwa alkohole występujące w olejku z geranium. Podobnie karwon, który można znaleźć w olejku eterycznym z mięty zielonej. Inne olejki eteryczne, takie jak palmarosa i różany, również wykazały właściwości przeciwzapalne na skórze.

Jeżeli chcesz wyciszyć stany zapalne skóry, sięgnij po te olejki eteryczne:

Dobrze jest je łączyć z mocno przeciwzapalnymi olejami – tutaj pomocne okażą się maceraty roślinne, szczególnie macerat nagietkowy, arnikowy i dziurawcowy. Ci trzej muszkieterowie poradzą sobie ze wszystkim!

Skóra dojrzała

Z wiekiem, skóra człowieka przechodzi przez różne zmiany, które prowadzą do utraty pewnych jej funkcji i cech. Te zmiany obejmują utratę elastyczności związanej z utratą tkanki łącznej, pojawienie się zmarszczek, rozrzedzenie naskórka oraz zmniejszenie ilości tłuszczu pod skórą. Ponadto, całkowity status antyoksydacyjny skóry ulega zmniejszeniu. Postęp starzenia się skóry zależy od wielu indywidualnych czynników, takich jak nieodpowiednia pielęgnacja, nadmierne narażenie na promieniowanie UV oraz niezdrowy styl życia. Warto zauważyć, że proces ten jest ściśle powiązany ze stresem oksydacyjnym – i na tym chcemy się skupić.

Czy olejki eteryczne wpływają na stres oksydacyjny?

Temat jest bardzo złożony zarówno pod względem biologicznym, jak i chemicznym. Dlatego postaramy się to uprościć tak, jak tylko to możliwe.

Komórki naszego organizmu wytwarzają wolne rodniki podczas normalnych procesów metabolicznych. Jednocześnie produkują przeciwutleniacze, które neutralizują wolne rodniki i utrzymują względną równowagę. Jednak czasami ta równowaga zostaje zaburzona, co prowadzi do stresu oksydacyjnego. Zwiększona ilość wolnych rodników może powodować wiele chorób i zaburzeń, w tym choroby skórne i przedwczesne starzenie się.

Olejki eteryczne zawierają związki chemiczne, które mają właściwości antyoksydacyjne. Można je badać za pomocą testów DPPH, które służą do określenia aktywności antyoksydacyjnej różnych substancji, w tym olejków eterycznych. Niektóre związki chemiczne, które mają udowodnione działanie antyoksydacyjne to alkohol benzylowy, karwakrol, 1,8-cyneol, eugenol, mentol, octan mentylu, salicylan metylu, γ-terpinen i tymol. Sprawia to, że olejki eteryczne zawierające te konkretne substancje, uznaje się za olejki o skutecznym działaniu antyoksydacyjnym.

Znajdziesz je w poniższych olejkach eterycznych:

Oprócz tego pamiętaj o odpowiedniej pielęgnacji skóry, zbilansowanej diecie, ochronie przed promieniami UV (kremy z filtrem SPF), nawadnianiu i innych działaniach profilaktycznych, opóźniających starzenie się skóry.

Podsumowując…

Tematyka aromaterapii i skóry jest nie tylko fascynująca, ale też bardzo złożona. Mamy ogromną nadzieję, że powyższe przykłady okażą się dla Ciebie pomocne, aby stosować olejki eteryczne bezpiecznie i skutecznie. Aromaterapia jest fantastycznym dodatkiem do pielęgnacji skóry i domowych kosmetyków – ale nie tylko, bo możesz je dodawać także do produktów drogeryjnych (np. bezzapachowych kremów nawilżających, czy mleczek do ciała).

Zajrzyj do pozostałych artykułów z serii ABC aromaterapii, żeby dowiedzieć się więcej na temat bezpiecznego stosowania olejków eterycznych!

>> ABC aromaterapii – jak zacząć?

>> ABC aromaterapii – jak bezpiecznie korzystać z olejków eterycznych

***

Źródła:

Abe, S., Maruyama, N., Hayama, K., Ishibashi, H., Inoue, S., Oshima, H., & Yamaguchi, H. (2003). Suppression of tumor necrosis factor-alpha-induced neutrophil adherence responses by essential oils. Mediators of inflammation, 12(6), 323–328.
Maruyama, N., Sekimoto, Y., Ishibashi, H., Inouye, S., Oshima, H., Yamaguchi, H., & Abe, S. (2005). Suppression of neutrophil accumulation in mice by cutaneous application of geranium essential oil. Journal of inflammation (London, England), 2(1), 1.
Monges, P., Joachim, G., Bohor, M. (1994). Comparative in vivo study ofthe moisturizing properties of three gels containing essential oils: mandarin, German chamomile, orange. Les Nouvelles Dermatologiques 13:470-475.
Mortz, C. G., & Andersen, K. E. (2010). Fragrance mix I patch test reactions in 5006 consecutive dermatitis patients tested simultaneously with TRUE test® and Trolab® test material. Contact Dermatitis, 63(5), 248-253.
Nielsen, J. (2006). Natural oils affect the human skin integrity and the percutaneous penetration of benzoic acid dose-dependently. Basic & Clinical Pharmacology & Toxicology 98:575-581.
Petertil, K. (2023, Marzec 20). ABC aromaterapii – Jak bezpiecznie korzystać Z olejków eterycznych. Klaudyna Hebda Blog – Żyj naturalnie!. https://klaudynahebda.pl/abc-aromaterapii-jak-bezpiecznie-korzystac-z-olejkow-eterycznych/
Petertil, K. (2023, Marzec 3). ABC aromaterapii – Jak zacząć? Klaudyna Hebda Blog – Żyj naturalnie!. https://klaudynahebda.pl/abc-aromaterapii-jak-zaczac/
Price, S., Price, L., & Price, P. (2021). Aromatherapy for Health Professionals (5th ed.). Elsevier.
Tisserand, R., & Young, R. (2014). Essential oil safety: a guide for health care professionals (2nd ed.). Churchill Livingstone. 
Toplisek, T., Gustafson, R. (1995). Cleaning with d-limonenes: a substitute for chlorinated solvents? Precision cleaning 3 4pp.

ABC aromaterapii – jak stosować olejki eteryczne na skórę?

Czym są olejki eteryczne?

Po co nakładać olejki eteryczne na skórę?

Jak olejki eteryczne przenikają przez skórę?