Spis treści
To nie jest artykuł o tym, jak na zawsze zapomnieć o kleszczach. Proponowane przez nas metody nie sprawią, że Twoje dziecko, biegając radośnie po łąkach, nie wróci już nigdy więcej do domu z pasażerem na gapę. Czemu? Bo w pełni skutecznych sposobów na kleszcze po prostu nie ma. Dlatego czytaj dalej, jeśli należysz osób, które potrafią racjonalnie oceniać sytuację, mają realistyczne oczekiwania i rozumieją, że olejki eteryczne, to część prewencji.
Jak chronić się przed kleszczami?
Kleszcze to nie jest temat ani łatwy, ani przyjemny. Z jednej strony chcemy, aby nasze dzieci miały kontakt z naturą, z drugiej coraz więcej słyszy się o chorobach odkleszczowych i o ich, nierzadko bardzo niebezpiecznych, powikłaniach.
Kleszcze mogą przenosić groźne choroby, takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Możesz natknąć się na nie nie tylko w lesie, ale także w przydomowym ogródku czy w miejskim parku. A nawet w mieszkaniu/domu, jeśli Twój pupil przyniesie nieproszonego gościa ze spaceru.
Na szczęście istnieje wiele sposobów na ochronę przed nimi, a jednym z nich jest stosowanie naturalnych repelentów, czyli środków odstraszających.
Poznaj również naturalne i skuteczne sposoby na komary
Dlaczego warto wybrać naturalne repelenty na kleszcze?
Na rynku dostępnych jest wiele środków o działaniu repelencyjnym, owadobójczym i insektobójczym. Działanie wielu z nich opiera się na chemicznej substancji znanej jako DEET.
Co to jest DEET?
DEET (pełna nazwa chemiczna: N,N-dietylo-meta-toluamid) to substancja, która działa poprzez blokowanie receptorów węchowych owadów, przez co nie jesteśmy dla nich tak atrakcyjni jako potencjalny posiłek.
Zagrożenia związane z DEET
DEET jest ogólnie bezpieczny, gdy jest stosowany zgodnie z instrukcją, ale może powodować pewne działania niepożądane. Oto kilka z nich:
- Podrażnienie skóry i oczu, zwłaszcza u osób o wrażliwej skórze.
- Objawy neurologiczne, takie jak drżenie, bóle głowy, zawroty głowy, dezorientacja i drgawki (w rzadkich przypadkach).
- Wchłanianie się przez skórę do krwioobiegu – chociaż ilość wchłoniętej substancji jest zwykle niska, u niektórych osób może to powodować problemy zdrowotne, zwłaszcza u dzieci.
- Interakcje z lekami (takimi jak leki przeciwdepresyjne i leki przeciwlękowe).
- Może rozpuszczać plastik i niektóre tkaniny.
Dlatego wiele osób szuka bezpieczniejszych, ale równie skutecznych, alternatyw.
Alternatywy dla DEET
Chemiczne repelenty, takie jak DEET, mogą być skuteczne w odstraszaniu kleszczy, ale często mają one nieprzyjemny zapach i mogą podrażniać skórę. Naturalne repelenty, oparte na olejkach eterycznych, są zazwyczaj łagodniejsze dla skóry i mają przyjemny zapach.
Istnieje kilka naturalnych środków odstraszających owady. Należy do nich olejek z eukaliptusa cytrynowego (eucalyptus citriodora). Z jego liści uzyskuje się związek chemiczny o nazwie Citriodiol.
Co to jest citriodiol?
Citriodiol działa jako środek odstraszający poprzez wpływ na receptory owadów, co zmniejsza ich zainteresowanie ludzką skórą jako miejscem do żerowania. Mechanizm działania citriodiolu opiera się na swoistej reakcji z receptorami, co powoduje zakłócenie układu węchowego owadów. Substancja ta jest skuteczna w odstraszaniu insektów, a jednocześnie nie jest tak silnie odczuwana przez ludzi.
Jakie zastosowanie ma citriodiol?
Citriodiol jest substancją szeroko stosowaną jako składnik repelentów na owady, zwłaszcza przeciwko komarom, meszkom, muchom czy kleszczom. Ma działanie odstraszające, zmniejszające ryzyko ukąszeń przez te insekty. Ze względu na wysoką skuteczność w odstraszaniu owadów, jest powszechnie stosowany w obszarach, gdzie owady mogą przenosić choroby, takie jak malaria czy borelioza.
Olejki eteryczne na kleszcze
Kleszcze nie lubią intensywnych zapachów olejków eterycznych. Jeśli zastanawiasz się, czy posiadany przez Ciebie olejek faktycznie odstrasza kleszcze, zerknij na listę poniżej.
Jakie olejki eteryczne odstraszają kleszcze?
• olejek z eukaliptusa cytrynowego
• olejek z mięty pieprzowej
• olejek eukaliptusowy
• olejek lawendowy
• olejek z drzewa herbacianego
• olejek rozmarynowy
• olejek cedrowy
• olejek wetiweriowy
Dobrym wyborem będą też olejki eteryczne takie jak:
- cytronella
- olejek z trawy cytrynowej
- olejek grapefruitowy – zawiera nutkaton, który jest zarejestrowanym repelentem. Przypominamy jednak o właściwościach fotouczulających olejku – po jego użyciu na skórę nie spędzaj całego dnia w słońcu. Bezpieczna „dawka” grejpfruta na skórę to max. 24 krople na 30 ml bazy.
Pamiętaj, że olejki eteryczne na kleszcze należy stosować je regularnie i w odpowiednich dawkach, aby zapewnić sobie ochronę.
Dowiedz się więcej o olejkach eterycznych na kleszcze i komary
Naturalna alternatywa dla DEET
W doświadczeniach Moore et al. (2007), przeprowadzonych na terenie Gwatemali i Peru, porównywano skuteczność preparatów z wybranymi olejkami do chemicznego DEET. Jak się okazało, mieszanka PMD i olejku eterycznego z trawy cytrynowej okazała się być równie skuteczna w ochronie przed muchówkami jak DEET, oferując ochronę nawet do 6 godzin od aplikacji.
Dodatkowo, PMD okazał się skuteczniejszy w ochronie przed kleszczami niż DEET, poprzez zmniejszenie ryzyka przyczepienia się i ssania krwi przez kleszcze przenoszące chorobotwórcze patogeny i mikroorganizmy (Diaz, 2016).
Mieszankę Citridiolu z innymi skutecznymi olejkami znajdziesz w naszym spray’u Nutta.
Jak stosować olejki eteryczne na kleszcze
Sposób 1 – Mieszanka z olejkami eterycznymi na kleszcze
Zrób własną mieszankę z użyciem olejków eterycznych. Mieszaj je w proporcji 10 kropel wybranego olejku na 50 ml oleju roślinnego (np. z pestek winogron, jojoba, ze słodkich migdałów). W tej rozcieńczonej postaci możesz olejki aplikować bezpośrednio na skórę.
Dowiedz się więcej o tym, jak stosować olejki eteryczne na skórę
Sposób 2 – Spray z olejkami eterycznymi na kleszcze
Przygotuj własny spray ochronny na kleszcze z olejkami eterycznymi. Składniki na domowy preparat, który odstrasza kleszcze, to wybrane esencje roślinne oraz woda destylowana w parze ze spirytusem. 25 ml spirytusu na 100 ml mieszanki, to minimum, żeby zapewnić odpowiednią konserwację produktu i umożliwić połączenie z olejkami eterycznymi. Żaby wszystko się dobrze wymieszało, najpierw dodaj olejki alkoholu i odczekaj kilka godzin, a dopiero potem dolej fazę wodną. Gotowy płyn przelej do butelki z atomizerem. Sprayu można używać na skórze z pominięciem wrażliwych miejsc takich jak np. twarz. Uważaj jednak ze stosowaniem takiej mieszanki u dzieci (tylko powyżej 3. roku życia!). Przed spryskaniem całego ciała, zrób próbę na małym kawałku skóry, aby upewnić się, że spray nie będzie drażniący.
Dodatkowe wskazówki dotyczące ochrony przed kleszczami
Noś odpowiednie ubrania zabezpieczające przed kleszczami
Często zapominamy, że domowe sposoby na kleszcze możemy znaleźć już w naszej szafie. Świadomy wybór stroju na spacer to pierwszy krok, by zwiększyć nasze bezpieczeństwo podczas leśnych kąpieli. Przede wszystkim wybierzmy jasne ubrania (na których łatwo dostrzeżemy pasażerów na gapę), kryjące buty, a także długie spodnie.
Mitem jest, że najwięcej kleszczy dostaje się na nas, spadając z gałęzi drzew. W rzeczywistości zdecydowanie bardziej powinniśmy zatroszczyć się o miejsce między butem a nogawką, bo to właśnie spacerując przez trawy, zwiększamy prawdopodobieństwo złapania tego pasożyta.
Nie sięgaj przed spacerem po sztuczne wody toaletowe czy perfumowane żele do kąpieli. Syntetyczne zapachy może i zmniejszą atrakcyjny dla kleszczy zapach potu, ale koniec końców i tak je do Ciebie przyciągną. Wybieraj więc wyłącznie kosmetyki naturalne.
Szansę na złapanie “pasażera na gapę” zwiększa również spożywanie alkoholu i palenie papierosów na łonie natury. Używki powodują, że nasz zapach staje się bardziej intensywny, wzrasta ciśnienie krwi i nasze ciała stają się cieplejsze, co zwiększa zainteresowanie insektów. Z tego samego powodu ostrożność powinny zachować osoby uprawiające sport na świeżym powietrzu.
Przeczytaj też o tym, jak chronić się przed kleszczami w ogrodzie.
Regularnie sprawdzaj swoje ciało pod kątem kleszczy, zwłaszcza po powrocie z lasu lub parku
Pamiętaj, że żaden produkt i żadna substancja nie zastąpi dokładnego obejrzenia się po spacerze. Kleszcze najchętniej wybierają miejsca z cienką skórą jak pachwiny, miejsca pod pachami czy przy uszach.
Usuń kleszcza natychmiast po jego znalezieniu
Szybkie usunięcie pasożyta to w rzeczywistości najpewniejsza metoda na zminimalizowanie ryzyka powikłań po ukąszeniu.
Pamiętaj, nie musisz ze strachu o zdrowie rezygnować z rodzinnych wypadów do lasu. Stosując naturalne repelenty i przestrzegając tych prostych wskazówek, możesz znacznie zmniejszyć ryzyko ukąszenia kleszcza i zarażenia się boreliozą lub innymi chorobami odkleszczowymi.
Dowiedz się również, jak korzystnie las wpływa na nasze zdrowie.
Bibliografia:
- Diaz, J. H. (2016). Chemical and plant-based insect repellents: Efficacy, safety, and toxicity. Wilderness & Environmental Medicine, 27(1), 153-163. https://doi.org/10.1016/j.wem.2015.11.007
- Lee, M. Y. (2018). Essential oils as repellents against arthropods. BioMed Research International, 2018, 1-9. https://doi.org/10.1155/2018/6860271
- Moore, S. J., Darling, S. T., Sihuincha, M., Padilla, N., & Devine, G. J. (2007). A low-cost repellent for malaria vectors in the Americas: Results of two field trials in Guatemala and Peru. Malaria Journal, 6(1). https://doi.org/10.1186/1475-2875-6-101
