Jak naturalnie poprawić koncentrację i skupienie u dziecka?

Zastanawiasz się jak naturalnie poprawić koncentrację u dziecka? Chcesz pomóc dziecku w szkolnych wyzwaniach: stresie, silnych emocjach, problemach ze skupieniem uwagi? Oto praktyczny przewodnik dla rodziców, którzy chcą wspierać rozwój emocjonalny i poznawczy swoich pociech w naturalny sposób. Poznaj sprawdzone metody na poprawę skupienia u dziecka. Dowiedz się, dlaczego spokojna mama i codzienne rytuały mogą diametralnie poprawić uwagą dziecka i tworzyć przyjazne warunki do nauki.

Problemy z koncentracja u dziecka – przyczyny

Co może wzmagać problemy z koncentracją u dzieci? Wszystko. W szczególności zaś stres życia codziennego.

Stres a koncentracja u dziecka

Mamy różne temperamenty, pochodzimy z różnych środowisk i z różnym startem wchodzimy w szkolne realia. Niewyspanie i pośpiech w porannej krzątaninie, kłótnia z rodzeństwem przy śniadaniu, zapomnienie kanapki z domu i burczący brzuch, spóźnienie i stres związany z wejściem do klasy po dzwonku, pobudzająca gra na smartfonie w drodze do szkoły, zapomniany zeszyt, obtarte kolano, brak stroju na W-F, zgubiony przedmiot czy inne nurtujące dziecko zmartwienie. Niezależnie od tego co by to było, dziecko wchodzące w tym stanie do klasy jest praktycznie odcięte od zdolności przyswajania wiedzy (sylabusa), będąc w samym środku intensywnego przeładowania ciała migdałowatego, w trybie uciekaj-lub-walcz.

Jeśli więc szukasz sposobów jak pomóc dziecku się skupić, zacznij od zrozumienia neurobiologii i procesów biochemicznych zachodzących w zestresowanym mózgu, a konkretnie w korze przedczołowej, hipokampie, korze wyspowej i ciele migdałowatym.

Uświadomienie dziecku tych mechanizmów pozwoli mu na znaczne obniżenie poziomu stresu w trudnych sytuacjach, odzyskanie kontroli nad własnym samopoczuciem i logiczną ocenę sytuacji bez obarczania się poczuciem winy czy wstydu.

Wyjaśnienie dzieciom jak działa ich mózg, jak jego różne części wpływają na ich uczucia i zachowania oraz co mogą zrobić, by pomóc samym sobie poczuć się lepiej, będzie jedną z cenniejszych lekcji w życiu.

Umiejętność samodzielnej regulacji własnych zachowań pod wpływem stresu i osadzenie się bez typowego w szkole oceniania w teraźniejszości, szczególnie dla dzieci jest szalenie ważna – emocjonalnie, rozwojowo i na resztę życia.

Toksyny a koncentracja u dziecka

Inna grupa przyczyn problemów neurologicznych związanych z koncentracją i skupieniem u dzieci, to pochodne nie tyle samego stresu, co zatrucia organizmu toksynami. Wysoko na liście prawdopodobieństw będą toksyny z jedzenia, powietrza i absorbowane bezpośrednio przez skórę. Temat jest tak głęboki i wieloaspektowy, że wymaga wzmożonej ciekawości i prawdziwej troski rodzica, by w pełni świadomie do niego podejść.

Łącznie i z osobna, wspomniane toksyny zdecydowanie nie wesprą młodego (dojrzałego również) układu nerwowego w skupieniu i koncentracji. Przeciwnie – mogą powodować mgłę umysłową, spowolnienie reakcji, nerwowość, apatię, nudności, wymioty, różnego rodzaju odczyny alergiczne i problemy z oddychaniem. Zdarza się, iż w dobrej wierze, wraz z rozpoczęciem przez dziecko etapu szkolnego, chcemy je dodatkowo zmotywować i ośmielić urządzając mu bardziej młodzieżowy pokój. Kupujemy nie tylko nowy plecak i przybory szkolne, ale i nowe meble, nowy dywan, malujemy ściany. Pośród dobrych chęci umyka nam być może fakt, iż wszystkie te nowe rzeczy wydzielają sporą dawkę toksyn. Zgrupowane w jednym pokoju – całkiem intensywnie. Dlatego jeśli mamy taką możliwość, tuż przed rozpoczęciem roku szkolnego nie planujmy remontów dziecięcych pokoi, zakupu nowych mebli i dla zdrowia całej rodziny, ograniczmy domową chemię do minimum, przerzucając się na bardziej przyjazne i ekologiczne specyfiki na bazie octu, sody oczyszczonej i olejków eterycznych.

Jak poprawić skupienie u dziecka?

Po pierwsze, zadbaj o swoje emocje. Jeśli Ty się stresujesz, Twój stan udzieli się również dziecku.

Często jest tak, że to rodzice dokładają dzieciom niepotrzebnych bodźców. Jeśli Twoje dziecko dopiero zaczyna szkołę, prawdopodobnie w Twojej głowie kłębi się wiele natrętnych myśli: “Czy znajdzie kolegów?”, “Czy nadąży z nauką?, “Czy odnajdzie się w szkolnej formule?”. Zamiast radośnie buszować w szkolnych zeszytach z jednorożcami jesteś pełna obaw o to, jak sobie poradzi. I Twoje dziecko to czuje.

Dzieci naturalnie przejmują emocje i obawy dorosłych związane z danym wydarzeniem, zwłaszcza gdy nie czują się pewnie. Tymczasem, szkoła wywołuje w małym człowieku już wystarczająco jego własnych emocji. To ogromna zmiana w życiu dziecka. Większe obowiązki, inny rozkład dnia, nowi koledzy i dość spory budynek z licznymi korytarzami. Do tego logistyka dojazdów, pogodzenie ambitnych planów zajęć i często wygórowanych oczekiwań rodziców (te też, w kontekście skupienia i komfortu uczenia się dziecka, warto przemyśleć i zdefiniować na nowo). Wyszukiwanie dodatkowych zagrożeń, potencjalnie trudnych sytuacji czy uprzedzanie problemów może być przytłaczające. Podobnie zresztą jak drugi biegun ekscytacji – skrajny zachwyt i idealizowanie szkolnych początków. Dlatego, zadbanie rodzica o własne, dorosłe emocje w tym czasie, pomoże dostroić się dziecku do spokojnego podejścia i łagodniejszego wejścia „w nowe”.

Zobacz jak radzić sobie ze stresem.

Co na koncentrację u dzieci?

Pamiętaj, że dziecko uczy się cały czas, a więc nie tylko w szkole, lecz poprzez każdą aktywność jaką podejmuje w ciągu dnia, znaczenie wsparcia dziecka w koncentracji nabiera dużo głębszego wymiaru. Pomoc w koncentracji jest bowiem bardziej złożona, angażuje wiele czynników i aspektów codziennego życia.

Zacznij od prostych metod łagodzenia niepokoju u dziecka:

1. Zadbaj o sen. Długi i regeneracyjny. Przy kłopotach z zaśnięciem wprowadź niespieszne nasenne rytuały: ciepłą kąpiel z magnezem transdermalnym lub solą do kąpieli z olejkami eterycznymi, spryskanie poduszki sprayem o relaksującym lawendowym zapachu i wtarcie w nadgarstki, skronie i kark mieszanki olejków w roll-onie lub pachnącego balsamu do ciała. Naturalne olejki eteryczne (zwłaszcza olejek lawendowy, wetiwerowy, mandarynkowy i z rumianku rzymskiego) łagodnie wprowadzą dziecko w fazę wartościowego snu.
2. Pilnuj rytmów dobowych. Zrezygnuj z ekranów po zmroku, zamieniając je na książki lub rozmowę. Zgaś wieczorem mocne światła. Przerzuć się na oświetlenie solne. Wyłącz Wi-Fi na kilka godzin przed pójściem spać.
3. Czytajcie razem przed snem. To niezwykle scalający relacje rodzic-dziecko rytuał nasenny, który oprócz walorów rozwojowych, staje się pretekstem do ważnych rozmów czy nadrobienia zaległości w czułościach. Wykorzystaj ten czas jak najpełniej uzupełniając zbiornik dobrych emocji u Twojego dziecka, zapewnij je o Twojej wielkiej miłości do niego, przypomnij mu o jego pięknych cechach i wielkiej wartości. Te słowa i uczucia wyrażone teraz, pójdą z nim przez resztę życia (do szkoły też).

Pomocne też może okazać się w tym czasie zacieśnienie relacji z dzieckiem: więcej czasu razem w ciągu dnia (może kilka dni wolnego?), rozmowy o obawach dziecka i wspólne pomysły na ich rozbrojenie. Rozmawiajcie sporo, przy okazji zabawy (wtedy pojawia się bezpieczna przestrzeń, dziecko czuje Twoją uwagę, a wtedy łatwiej mu się otworzyć na tematy obaw i ewentualnych trudności). Możecie odgrywać wymyślone scenki z pierwszego dnia w szkole, wstawiając imiona dzieci i nauczycieli pod zabawki, którymi się bawicie. Dowiedz się od dziecka o jego obawach ile zdołasz. Bez pośpiechu, z uważnością, w swobodzie wypowiedzi dla każdej ze stron. Pośpiech wzmaga presję, a presja… sama wiesz.

Suplementy na skupienie u dzieci

Wobec czasów, w których wartości odżywcze czerpane bezpośrednio z pożywienia są dalekie od jakości sprzed chociażby 50 lat, suplementacja minerałów, witamin oraz mikro i makroelementów wspierających połączenia neuronalne i jakość koncentracji wśród dzieci może być wskazana.

Prawidłową pracę mózgu wspierają m.in.:

• Probiotyki – czyli dobroczynne bakterie, którymi warto zasiedlić mikrobiotę dziecka w celu zwiększenia jego odporności na stres, poprawę nastroju, lepszą jakość snu (np. probiotyki zwiększające poziom neuroprzekaźników GABA) czy poprawę trawienia. Warto wdrożyć probiotyki do codziennej diety, w myśl zasady, że zdrowa mikrobiota to zdrowy mózg.
• Kwasy Omega 3 – czyli dobrej jakości i przyswajalności tran, który dla dobra naszych neuronów, odporności i prawidłowej pracy mózgu powinniśmy wszyscy spożywać dożywotnio.
• D3, K2, E, A (tzw. ADEK) – set witamin „na życie”, które zatroszczą się nie tylko o wysoką jakość koncentracji i lepszą przyswajalność nowych informacji (wit. E to niezwykle ważny antyoksydant dla mózgu), ale zaopiekują się także odpornością, dobrym wzrokiem i wewnętrzną homeostazą.
• Witaminy z grupy B – czyli niacyna i spółka; ich niedobór powoduje rozproszenie, dekoncentrację, nerwowość i z pewnością ogranicza skupienie oraz zdolność przyswajania wiedzy; przy nietolerancji histaminy wit. B pomaga przywrócić emocjom balans i harmonię.

Wprowadzenie suplementacji do codziennej rutyny zawsze warto skonsultować z lekarzem i poprzedzić odpowiednimi badaniami.

Aromaterapia na skupienie u dzieci

W odpowiedzi na problemy z koncentracją u dzieci, realną pomoc oferuje (jak zwykle) natura. Szukając odpowiedzi na pytanie jak się skupić na nauce, możemy posiłkować się siłą aromaterapii i jej udowodnioną klinicznie skutecznością na problemy z koncentracją.

Jeśli chcesz pomóc dziecku się skoncentrować, dyfuzuj w pomieszczeniu w którym się uczy przez kilkanaście minut olejek miętowy i olejek rozmarynowy – wesprą skupienie uwagi, chłonność informacji, zapamiętywanie i przytomność umysłu. Należy jednak pamiętać, że mięta pieprzowa jest niewskazana u dzieci poniżej 6. roku życia, a olejek rozmarynowy nie powinien być stosowany u osób chorujących na epilepsję.

Jeśli chcesz zniwelować wewnętrzny niepokój u dziecka, do dyfuzora dodaj olejek wetiweriowy, uaktywniający w ciele ośrodek spokoju i relaksu. Możesz też wetrzeć dziecku kroplę olejku z olejem nośnym (np. kokosowym, migdałowym) w nadgarstki przed wyjściem do szkoły lub spakować do plecaka roll-on Na Silne Emocje, który w chwilach stresu będzie mógł natychmiast użyć i z pomocą olejków ylang ylang (harmonia i wyciszenie), jaśminowego (poprawia nastrój) i wetiweriowego (spokój) wyregulować własne emocje.

Jeśli potrzebujesz wyciszyć negatywne emocje u dziecka, rozpyl w przestrzeni harmonizujący olejek ylang ylang, daj do powąchania olejek jaśminowy na dobry nastrój lub użyj roll-ona Na Silne Emocje, wcierając gotową mieszankę w nadgarstki, skronie i kark dziecka.

Jeśli chcesz podnieść odporność psychiczną dziecka, dyfuzuj w pomieszczeniu lub rozcieńczając w oleju nośnym zaaplikuj na nadgarstki i skronie olejek pomarańczowy.

Ćwiczenia na koncentrację uwagi u dziecka

Mindfullness – technika ćwiczenia uważności czy pracy ze świadomością, a konkretnie z wyrobieniem nawyku bycia w „tu i teraz” – ma ogromne znaczenie dla jakości edukacji i jakości życia w ogóle. Oprócz walorów regulujących zachowania społeczne, elementy medytacji i spokojnego oddechu pozwalają na powrót do równowagi emocjonalnej, regenerację umysłu i podniesienie efektywności w przyswajaniu nowych informacji.

Dzieci są najbardziej otwarte na nowe informacje, kiedy są zrelaksowane, bezpieczne i szczęśliwe.

Łatwo powiedzieć, aż prosi się dodać. W systemie szkolnictwa pruskiego, którego jesteśmy wciąż aktywnym „beneficjentem” (bezpośrednio, jako niegdysiejsi uczniowie powszechnego systemu edukacji i pośrednio, jako rodzice i dziadkowie obecnych uczniów) trudno sobie wyobrazić relaks, bezpieczeństwo i poczucie szczęścia dziecka odpytywanego publicznie przy tablicy, piszącego „na czas” kolejny w danym tygodniu sprawdzian czy zawstydzanego w momencie porównywania jego ocen do wyników innych uczniów na forum klasy.

Z autopsji i życiowego doświadczenia możemy wywnioskować, że stresorów w powszechnym systemie edukacji jest o wiele więcej: są wielowątkowe, relacyjne, programowe, środowiskowe i indywidualnie złożone. To powoduje liczne konsekwencje emocjonalne, a te z kolei wpływają bezpośrednio na biochemię mózgu.

Jeśli dziecko jest przerażone, zezłoszczone albo niespokojne, jego ciało migdałowate (centrum kontrolowania zagrożeń w mózgu / ochroniarz mózgu) uaktywnia się, redukując dostęp do części mózgu odpowiadających za przetwarzanie informacji i zapis nowych danych.

To pokazuje, jak ważne jest wspieranie dziecka poza systemem szkolnym, nie wywieranie na nim dodatkowej presji lub poszukiwanie alternatywnych form edukacji, ukierunkowanych bardziej empatycznie i indywidualnie na rozwój dziecka w sposób dostosowany do jego potrzeb i uwarunkowań.

Dowiedziono naukowo, że podczas ciekawej i zapadającej w pamięć lekcji, ciało wydziela dopaminę, a szczęśliwi uczniowie wykazują lepsze rezultaty.

W nielicznych szkołach, w których eksperymentalnie wprowadzono do programu nauczania elementy technik mindfulness, zaobserwowano zdecydowany spadek agresywnych zachowań wśród uczniów, ogólne obniżenie poziomu stresu oraz większe zaangażowanie i zadowolenie dzieci z uczestnictwa w zajęciach.

Praktyka mindfulness zwiększa ilość szarej materii w rejonach mózgu odpowiedzialnych za skupienie i uwagę.

Wśród nauczycieli świadomych możliwości techniki uważności można zaobserwować podejmowane przez nich próby wprowadzania przed lekcją drobnej rutyny oddechowej, polegającej na pobyciu ze sobą w klasie przed rozpoczęciem zajęć przez chwilę w ciszy, z zamkniętymi powiekami, skupiając się na oddechu. Na początku nie trzeba wiele. Ot zwykłe oddychanie i czucie ciała, które wpuszcza i wypuszcza powietrze. Tak niewiele potrzeba, by zawrócić młode umysły z trybu ucieczki lub walki do trybu spokojnej i efektywnej nauki.

Bibliografia

1. Uz Afzal. Mindfulness dla dzieci. Studio Koloru, 2020.