Zioła na uspokojenie: właściwości, działanie i przeciwwskazania

Z jakimi ziołami na spokój zaprzyjaźnić się na co dzień, a jakie stosować w silnych wzburzeniach? Zaproś zioła na spokój do swojej codzienności, a z nerwami… daj sobie spokój.

Spokój stał się dobrem deficytowym. Na jego brak cierpimy wszyscy i wszędzie: w pracy, w szkole, w domu, w sklepie… Zaniedbanie siebie zwalamy na tempo życia, „takie czasy” czy cokolwiek innego… Prawda jest jednak taka, że za stan swojego spokoju i dobrobytu jesteśmy odpowiedzialne same. I to my same powinniśmy nieść sobie ratunek, gdy tylko wyczujemy pierwsze symptomy wyczerpania zasobów tolerancji na stres. Kiedy więc wewnętrzna mantra „(…)jestem (…) wyciszonym kwiatem lotosu na (…) spokojnej tafli (…) jeziora” nie działa, czas na spokój z zewnątrz. Podaruj go sobie. Wprowadź zioła na spokój i harmonię do swojego domu, niech się rozgoszczą w codzienności i pomogą przywrócić Twój wewnętrzny balans. Naturalnie.

Zioła na uspokojenie: napary i odwary – roślinne SOS

Gdy czujesz, jak emocje niebezpiecznie eskalują zwiastując rychły pik, skup się na oddechu, osadź w „tu i teraz” i – jeśli tylko masz taką możliwość – skup całą uwagę na przygotowaniu ziołowego naparu. Bądź w kontakcie ze swoim ciałem. Obserwuj siebie bez oceniania, jak w powiedzeniu „wyjdź z siebie i stań obok”. Dokładnie w taki sposób patrz na siebie w nerwach i zastosuj adekwatne dla siebie remedium. Jak przyjaciółka. Ważne, by wychwycić pierwsze symptomy podniesionego stanu zdenerwowania i od razu przejść do działania.

Zioła na spokój: melisa, chmiel, waleriana 

„Z wielu powodów i dla smutków wielu

Chciałabym dzisiaj mieć poduszkę z chmielu.

Zapach tych lekkich, siwosrebrnych szyszek

Sprowadza mocny sen – zjednywa cisze.”

– „Poduszka z chmielu” M. Pawlikowska-Jasnorzewska

Szyszki chmielu, jako sposób na głęboki sen, trafiły nawet do oniryczno-romantycznej poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, piszącej o poduszce z chmielu „na sen i bez-miłość”. Coś w tym jest, bo i czasy powstawania utworu były jeszcze bliskie tradycyjnej wiedzy o ziołach w praktyce i usypiająca moc chmielu osadzona była ówcześnie w powszechnej świadomości. Wyciszające, nasenne i uspokajające właściwości szyszek chmielu zawdzięczamy lupulinie – substancji wywierającej hamujący wpływ na aktywność kory mózgowej. Stąd też efekt wytłumienia silnych emocji, odprężenia, niwelacji nadpobudliwości i działanie uspokajające w szyszkach chmielu.

Jak parzyć napar z szyszek chmielu?

1 łyżkę suszu zalewamy szklanką wrzątku

parzymy pod przykryciem 10 minut

pijemy 2-3 razy dziennie

Kozłek lekarski czyli popularna waleriana, to silne zioło wyciszające o mocnym i szybkim działaniu. Od wieków stosowany w formie odwarów z korzenia, na hamowanie agresji i nadpobudliwości, wspierająco do leczenia stresu pourazowego i niestabilności emocjonalnej na skutek traum i przeżytych zdarzeń. Wartość składników uspokajających kozłka lekarskiego warunkuje czas zbioru, sposób zasuszania i przechowywania, jest on bowiem ziołem łatwo wietrzejącym. Prawidłowo zebrany i ususzony kozłek wydziela specyficzny zapach, na który wpływ mają substancje takie jak borneol, eugenol, izoeugenol oraz estry kwasów: walerianowego i izowalerianowego. Substancje, które rozsławiły działanie popularnej waleriany, to zbadane klinicznie flawonoidy (oddziałujące bezpośrednio na ośrodkowy układ nerwowy), linaryna (działająca uspokajająco), hesperydyna (poprawiająca jakość snu) i apigenina (działająca przeciwlękowo). W składzie kozłka lekarskiego znaleziono także cenne w stanach lękowych i problemach z bezsennością kwasy aminowe: GABA i tyrozynę. Co ważne – im bardziej rozdrobniona postać kozłka w suszu, tym jego działanie staje się słabsze. Najskuteczniejszy będzie świeży korzeń rośliny.

Jak przygotować odwar z kozłka lekarskiego (waleriany)?

1 łyżka cząstki korzenia kozłka lekarskiego

1 łyżka suszu szyszek chmielu

2 szklanki wrzątku

odwar gotujemy 5 min na małym ogniu i odcedzamy

pijemy 2 razy dziennie

Melisa lekarska vel matecznik, to najpopularniejsza bodaj dziś roślina wykorzystywana na potrzeby łagodzenia nerwów w stanach podwyższonego stresu już od czasów Paracelsusa. Jest niezastąpiona przy przewlekłym zmęczeniu psychicznym i fizycznym. Wykazuje właściwości uspokajające i antydepresyjne. Wskazana przy nerwicach wszelkiego typu. Zawiera szereg cennych składników, w tym flawonoidów, garbników, karotenoidów, glikozydów, luteolin, gorycz, żywice, śluzy, triterpeny, terpenoidy, naringiny, chlorofil, hesperydyny, taniny czy witaminę C. W liściach melisy znajdziemy związki geraniolu, cytralu oraz cytronedalu, wchodzące w skład naturalnego olejku eterycznego.

Ziele dziurawca zwyczajnego to ludowe remedium na skołatane nerwy i huśtawki nastrojów, szczególnie w okresie menopauzy. Napary z tego ziela, spożywane regularnie, wpływają na poprawę całego układu nerwowego. Dziurawiec wpływa pozytywnie na samopoczucie i łagodzi objawy stanów depresyjnych czy sezonowych spadków nastroju. Jest to ziele wchodzące chętnie w reakcje z lekami, wzmacniając lub obniżając ich działanie, stąd zawsze należy poinformować lekarza o chęci kuracji dziurawcowej w przypadku, gdy przyjmujemy leki hormonalne (w tym antykoncepcję), przeciwpadaczowe, przeciwmigrenowe, przeciwarytmiczne czy antykoagulacyjne. Suplementując dziurawiec nie należy także wystawiać się na bezpośrednie działanie promieni słonecznych – zawartość w zielu hipercyny absorbującej promienie nadfioletowe, może prowadzić do poparzeń skórnych lub innych reakcji fototoksycznych.

Męczennica cielista czyli Passiflora incarnata, popularne ziele na wyciszenie i bezsenność. Wskazana przy skrajnym wyczerpaniu psychicznym i fizycznym. Ma działanie uspokajające, przeciwbólowe i delikatnie obniżające ciśnienie krwi. Stosowana w walce z depresją i stanach lękowych. Poprawia nastrój.

Arcydzięgiel to popularne zioło na nerwice wegetatywne, bezsenność i lękliwość. Wskazane w permanentnym i długotrwałym stresie i stanach niepokoju. Jego moc tkwi w poprawie ukrwienia, dzięki czemu dotlenia organizm, koi nerwy i pomaga odzyskać spokój.

Konopie medyczne (CBD) na wszelkie napięcia, lęki i nerwowy natłok myśli. Popularyzacja olejków CBD na problemy ze snem, stany depresyjne, nerwice i zaburzenia lękowe nie wzięła się znikąd. Wszystko za sprawą kannabinoidów CBD, których wysublimowanie z rośliny umożliwiło stosowanie jej terapeutycznej strony bez narażenia na działanie substancji psychoaktywnych również obecnych w konopiach (THC). CBD czyli kannabidiol, uzyskiwany z rośliny w obróbce cieplnej, wykazuje zdolności uspokajające, obniżające pobudzenie, a także przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwdrgawkowe.

Zioła wyciszające bez efektu „mgły umysłowej”

Ziołem o skutecznym działaniu przeciw lękowym, wyciszającym umysł i łagodzącym napięcia nerwowe, znanym od wieków i będącym w nieprzerwanym użyciu w nadbajkalskich rejonach jej występowania, jest liść tarczycy bajkalskiej. Dzieje się tak za sprawą obecnej w liściach tarczycy bajkalskiej wogoniny, związku o udowodnionym naukowo działaniu przeciw lękowym o znacznie większej sile niż popularna waleriana. Plusem stosowania tarczycy bajkalskiej jest jednak brak skutków ubocznych – nadmiernej senności czy ryzyka uzależnienia organizmu.

Wąkrota azjatycka (Centella Asiatica), występująca też pod bardziej medialną nazwą Gotu kola, to niezwykle wszechstronna esencja roślinna oddziałująca bezpośrednio na ośrodkowy układ nerwowy, działając uspokajająco, antydepresyjnie, antylękowo, przeciwdrgawkowo i przeciwbólowo. Co więcej, wąkrota wyostrza sprawność mózgu, poprzez aktywną poprawę jego elastyczności i komunikacji neuronalnej między komórkami! Suplementując wąkrotę poprawia się nasze skupienie i pamięć, zdolność szybkiego uczenia się i przyswajania nowych danych. Dzieje się tak za sprawą unikalnych właściwości tej rośliny do uwalniania specyficznego rodzaju białka w obszarze mózgu, pobudzającego tworzenie się nowych komórek mózgowych. Skutki uboczne aplikowania wąkroty azjatyckiej to przede wszystkim piękna, gładka i młodzieńczo wyglądająca skóra, podniesiona odporność, ochrona mózgu przed neurotoksynami i wolnymi rodnikami i odwrócenie deficytów mitochondrialnych.

Ziele bergamotki, również w postaci skondensowanej esencji olejku z bergamotki, ma udowodnione klinicznie działanie łagodzące stany depresyjne. Bergamotka jest niezwykle skuteczna przy wyczerpaniu nerwowym, w stresujących momentach w pracy, podczas wahań nastroju, okresu czy menopauzy. Ma zdolność wyciszania silnych emocji przy jednoczesnym dodawaniu energii do działania. Nie zamula i nie tłamsi, za to pozostawia Cię w o wiele lepszym i bardziej optymistycznym nastroju.

Wetiweria zwyczajna, w postaci olejku wetiweriowego, znana jest od lat jako substancja spokoju. Już sam jej słodko-drzewny aromat, spowijający skórę jak gęste perfumy, daje poczucie głębokiego relaksu i odprężenia. Wetiweria działa uspokajająco na system nerwowy, wykazuje działanie ugruntowujące i anty-spazmatyczne. Stosowana w stanach depresyjnych (również poporodowych) i lękowych. Poprawia odporność na stres, działa też korzystnie na układ krążenia i problemy skórne.

Zdolności łagodzące i delikatnie wyciszające popularnej w sztuce kulinariów bazylii z niewiadomych przyczyn jest już nieco mniej znana, a szkoda. Ziele Bazyli Świętej, tzw. Tulsi, rosnącej dziko na terenach południowej Azji, znane jest w medycynie ludowej jako adaptogen uodparniający organizm na sytuacje stresowe. Warto więc go spożywać systematycznie, regularnie podnosząc zakres własnej tolerancji na stres. Bazylia Tulsi wspiera też procesy myślowe, poprawiając pamięć i zdolności intelektualne (stąd nie ma mowy o mgle umysłowej – przeciwnie).

Liście mięty pieprzowej są znane w medycynie ludowej ze zdolności do „rozszerzania płuc”, ułatwiając oddychanie które staje się wyzwaniem podczas ataków paniki na tle nerwowym. Dodatkowo mięta pieprzowa działa wspierająco na wynikające z przewlekłego stresu bóle migrenowe i problemy żołądkowe na tle nerwowym (nerwicę żołądka, biegunki, zaparcia).

Korzeń lukrecji gładkiej to z kolei roślinne remedium zaczerpnięte z medycyny chińskiej na nadpobudliwość, nerwowość i słynne uderzenia gorąca u kobiet wchodzących w czas menopauzy. 

Wlej w siebie spokój: ziołowe napary na spokój

Wykorzystaj znaną od wieków moc ziół na zszargane nerwy, skomponuj napar i poczuj, jak zalewa Cię spokój….

Jak przygotować napar z ziół na uspokojenie?

Napar na nadmierną pobudliwość nerwową (nerwicę serca):

10 części kwiatu głogu

3 części kwiatu rumianku

1 część kozłka lekarskiego

1 część ziela dziurawca

4 części liści melisy

1 łyżkę mieszanki powyższych ziół zalać szklanką wrzącej wody i parzyć pod przykryciem przez godzinę

pić kilka razy dziennie przed posiłkami

Napar na nerwice żołądka:

5 części liści melisy

3 części ziela krwawnika

3 części korzenia arcydzięgla

3 części kłącza tataraku

3 części ziela dziurawca

3 części kwiatów rumianku szlachetnego

1 łyżkę mieszanki powyższych ziół zalej szklanką wrzącej wody i parz pod przykryciem do godziny

pij 3 razy dziennie w podzielonych porcjach

Napar na bezsenność na tle nerwowym:

2 części kwiatu głogu

2 części kwiatu lipy

2 części kwiatu rumianku

1 część liścia melisy

1 część ziela pięciornika gęsiego

1 część ziela dziurawca

1 łyżkę mieszanki powyższych ziół zalej szklanką wrzącej wody

pij pół szklanki przed snem

Napar na wyczerpanie nerwowe:

ziele krwawnika

ziele dziurawca

liście melisy

liście mięty

liście jeżyny

kwiat rumianku

kwiat lipy

korzeń kozłka

korzeń arcydzięgla

sporządź napar z równych części powyższych ziół i pozostaw w termosie (ok. 1 l) na 1h

pij w niewielkich porcjach przez cały dzień

Zioła na spokój: kąpiel w ziołach

Nie doceniamy obecnie mocy niespiesznych rytuałów wyciszających przed snem. Niesłusznie. Mają bowiem ogromny wpływ zarówno na kondycję nerwową jak i problemy z bezsennością. Jeśli problem bezsenności na tle nerwowym spędza Ci sen z powiek, przetestuj jedną z dwóch propozycji 15-minutowych ziołowych kąpieli uspokajających, zaproponowanych przez Walerię Olechnowicz-Stępień i Elizę Lamer-Zarawską:

Kąpiel ziołowa na spokój N°1:

Przygotuj napar z garści ziół odmierzonych w równych częściach:

kwiatu rumianku

liści szałwii

ziela macierzanki

ziela tymianku

kłączy tataraku

Napar wlej do kąpieli o temperaturze 34°-36°C. Kąp się nie dłużej niż 10-15 min.

Kąpiel ziołowa na spokój N°2:

Przygotuj napar z garści ziół odmierzonych w równych częściach:

liście mięty

kwiat rumianku

kłącza tataraku

kwiat lipy

ziele macierzanki

Napar wlej do kąpieli o temperaturze 34°-36°C. Kąp się nie dłużej niż 10-15 min.

Susz z roślin możesz zastąpić bardziej skoncentrowanymi esencjami w postaci naturalnych olejków eterycznych, które dodatkowo podniosą siłę działania ziół. I tak ziele kwiatów rumianku zastąpić możesz olejkiem z rumianku rzymskiego, ziele tymianku olejkiem tymiankowym, a liście mięty olejkiem z mięty pieprzowej. Przy substancjach olejkowych pamiętaj zawsze o rozcieńczalniku – oleju nośnym lub aromabazie, w której rozpuścisz skoncentrowaną moc olejków przed dodaniem ich do kąpieli lub wtarciem bezpośrednio w skórę.

Zioła na spokój: skutki uboczne

Stosowanie ziół i naparów to wielka umiejętność, a do samej mocy ziół zawsze należy podchodzić z szacunkiem. Zioła i mieszanki mogą wchodzić w reakcje z przyjmowanymi lekami, dlatego ich stosowanie warto skonsultować z lekarzem rodzinnym lub naturopatą. Są pewne oczywiste sytuacje, w których (zwłaszcza przy cięższych lekach psychotropowych i antydepresyjnych) esencje ziół mogą prowadzić do zaostrzenia lub dezaktywacji działania leku. Konsultacji medycznej należy też poddać stosowanie konkretnych ziół uspokajających w czasie przyjmowania silnych leków na receptę o działaniu uspokajającym, nasennym, przeciwpadaczkowym czy rozrzedzających krew (np.  warfaryna). Uważnie do ziół na uspokojenie powinny podchodzić kobiety w ciąży i  będące w okresie karmienia piersią, zawężając zioła na spokój do esencji bezpiecznych również dla dzieci (rumianku, lawendy).

W przypadkach występowania tendencji do epizodów drgawkowych czy epilepsji kategorycznie unikać należy esencji mogących wpłynąć na pobudzenie aktywności obszarów mózgu odpowiedzialnych za ataki, w tym olejku szałwiowego, rozmarynowego czy hyzopu zastępując je kojącym układ nerwowy olejkiem bergamotkowym, rumiankowym czy lawendowym, działającym wyciszająco i kojąco bez szkody dla regularnej kuracji medycznej. Stosując zioła należy mieć też na uwadze ryzyko nadwrażliwości na jakikolwiek składnik preparatu – wówczas nie jest on dla nas. Należy zachować ostrożność w doborze ziół w przypadku nadciśnienia tętniczego, niewydolności nerek, kamicy żółciowej, marskości wątroby, choroby wątroby połączonej z zastojem żółci, zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej, stosowania leków moczopędnych, antyarytmicznych, sterydowych. Ziół na uspokojenie nie wolno też mieszać ze statynami czy alkoholem, zaś przy spożywaniu naparów uspokajających równolegle ze stosowaniem leków na cukrzycę, należy monitorować poziom cukru we krwi.

Gdy brakuje Ci czasu na komponowanie mieszanek ziołowych… sięgnij po gotowe remedia.

W okresie wzmożonej podatności na nerwowe sytuacje, noś ze sobą gotową mieszankę ziołową (np. Herbatkę Spokój), którą wygodnie zaparzysz w dowolnym miejscu (w pracy, w domu, w delegacji) dając sobie porcję dystansu, zaopiekowania emocjonalnego i wciąż sprawnego i ostrego umysłu, bez efektu „zamglenia” myśli. Sama wiesz, jakie to ważne gdy przed Tobą dzień pełen wyzwań, a sytuacja wymaga pozostania w skupieniu i nastawieniu proaktywnym.

Gdy jesteś poza domem lub w pracy, a przewidujesz, że Twoje zasoby tolerancji emocjonalnej mogą być wyczerpane, możesz zabrać ze sobą dyskretny roll-on „Na Silne Emocje” i użyć go niezwłocznie, gdy poczujesz napływający stres. Esencje roślinne wetiwerii, jaśminu i kwiatów ylang ylang w ciągu kilku minut rozbroją tykającą bombę skłębionych nerwów, dając szybkie uczucie odprężenia i harmonii, abyś mogła pozostając w kontakcie ze sobą udzielić sobie niezbędnego wsparcia.

Dbaj o siebie!