Opis - Ślaz dziki
Ślaz (malwa) jest szeroko rozpowszechniony na całym świecie, występując w różnych formach i gatunkach. Charakteryzuje się pięciopłatkowymi kwiatami o różnych odcieniach różu, fioletu lub bieli. Gatunki ślazu są zwykle roślinami jednorocznymi lub krótko żyjącymi bylinami, posiadającymi pędy mięsiste, pokryte delikatnymi włoskami, nadającymi im miękkość w dotyku. Liście są zazwyczaj sercowate lub dłoniaste, a kwiaty pojedyncze lub zebrane w grona, z pięcioma płatkami o różnych kolorach. Łodygi ślazu są proste i wzniesione, pokryte delikatnymi włoskami, mogą osiągać różną wysokość w zależności od gatunku. Korzenie są zwykle grube, mięsiste i rozgałęzione, co umożliwia im gromadzenie wody i substancji odżywczych.
Właściwości - Ślaz dziki
- Śluzy zawarte w ślazie wykazują działanie przeciwkaszlowe, badania in vivo (Nosalova et al. 2005) na kotach wykazały, że obniżają intensywność i częstotliwość kaszlu silniej niż prenoksodiazyna i dropropizyna, ale słabiej niż kodeina, przy braku obserwowanego działania narkotycznego, charakterystycznego dla wielu leków na kaszel.
- Ekstrakty wodne ze ślazu wykazują efekty przeciwzapalne in vivo i in vitro. Co ciekawe, zewnętrzne stosowanie tych ekstraktów może prowadzić do wzrostu produkcji elastyny w skórze oraz ochrony włókien przed uszkodzeniami i zniszczeniem (Seiberg et al. 2006). Krem zawierający wodny ekstrakt ze ślazu (1%) wykazywał również działanie na rany, które goiły się bez powstawania blizn (Afshar et al. 2015). Ekstrakty na bazie etanolu obniżały aktywność prostaglandyn jako mediatorów stanu zapalnego (Martins et al. 2014).
- Odwary i napary z ślazu wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe na niektóre szczepy bakterii Gram-dodatnich, Gram-ujemnych, kilka gatunków pleśni i drożdży (Mihaylova et al. 2015). Ekstrakt wodny z liści hamował wzrost szczepu gronkowca złocistego opornego na metycylinę (MRSA) oraz hamował tworzenie jego biofilmu (Quave et al. 2008).
- Niektóre związki zawarte w ekstrakcie wodnym działają przeciwutleniająco, neutralizując anionorodniki ponadtlenkowe, a ich działanie przeciwutleniające może być nawet o 15% wyższe niż tokoferolu (witaminy E), zgodnie z badaniami in vitro (Della Greca et al. 2009).
- Badania Esteves et al. (2009) wykazały, że wodny ekstrakt ze ślazu wykazywał istotną aktywność przeciwbólową w różnych modelach bólu. Skutecznie hamował skurcze, a także ograniczał zarówno fazę neurogenną jak i zapalną. Dodatkowo, w analizie modelu bólu wywołanego kapsaicyną, wodny ekstrakt wykazywał sporą skuteczność. Zasugerowano, że działanie przeciwbólowe wywołane przez wodny ekstrakt ze ślazu jest związane z hamowaniem szlaku syntezy prostaglandyn przez cyklooksygenazę.
- Substancje zawarte w odwarze ze ślazu wykazują działanie hamujące acetylocholinesterazę (Ferreira et al. 2006), enzym odpowiedzialny za rozkład acetylocholiny, kluczowego neuroprzekaźnika wpływającego na procesy pamięci i koncentracji, co może być istotne w terapii chorób, takich jak choroba Alzheimera.
- Działanie hepatoprotekcyjne ślazu także odnajduje swoje potwierdzenie w badaniach naukowych. Przeprowadzone badania na myszach (Hussain et al., 2014) wykazały, że ekstrakt z tej rośliny może skutecznie chronić wątrobę przed uszkodzeniami wywołanymi paracetamolem, substancją często stosowaną w lekach przeciwbólowych.
Zastosowanie - Ślaz dziki
Terapeutyczne
Użycie wewnętrzne
Przeziębienia, grypa, infekcje układu oddechowego, stany zapalne jamy ustnej, płukanki na bóle zębów i zapalenia dziąseł, bóle brzucha, zaparcia, niestrawności, zapalenia oskrzeli, kaszel (mokry i suchy), chrypka.
Użycie zewnętrzne
Stany zapalne skóry, pęcherze, wrzody, lekkie zmiany skórne, obicia, drobne rany i zadrapania, skóra podrażniona, skóra sucha i popękana.
Tradycyjne
Według udokumentowanych zapisków, ślazu używa się w Europie od ostatniego tysiąca lat. Co ciekawe, w Dolnej Saksonii (północny region Niemiec) w trakcie prac archeologicznych, odkryto resztki ślazu pośród innych roślin leczniczych. Znalezisko jest datowane na około sześć tysięcy lat temu. Ślaz zaniedbany (Malva neglecta), również był i nadal jest w użyciu. Korzystali z niego między innymi Grecy i Rzymianie, ze względu na jego działanie przeczyszczające i nawilżająco-ochraniające dla skóry.
Mieszkańcy włoskiego regionu Basilicata od lat sięgają po odwary przygotowane z kwiatów, jako naturalne remedium przy przeziębieniach, grypie i infekcjach układu oddechowego. Odwary z liści i kwiatów stosowano na stany zapalne jamy ustnej i jako płukanki na bóle zębów i zapalenia dziąseł. Napary ze ślazu również służyły jako tradycyjny sposób na bóle brzucha, zaparcia i niestrawności. Wzdłuż łańcucha Apenińskiego ślaz zyskał sławę jako lek na zapalenia oskrzeli, dokuczliwy kaszel i chrypkę. W krajach znajdujących się na Półwyspie Iberyjskim, korzystano ze ślazu głównie zewnętrznie. Hiszpanie przygotowywali z jego liści i kwiatów kataplazmy, którymi następnie traktowano stany zapalne skóry, pęcherze, wrzody, lub kiedy potrzebowali działania antyseptycznego. Nad Morzem Śródziemnym znaleziono jeszcze jedno zastosowanie ślazu – kulinarne. Można go używać jako dodatek do zup, sałatek, lub po prostu spożywać w postaci gotowanej jako warzywo.
Ślaz pojawia się również w wielu europejskich farmakopeach, w tym farmakopei Polskiej. Po raz pierwszy został wspomniany w pierwszej polskiej farmakopei Pharmacopoeia Regni Poloniae, wydanej w 1817. Wspominają go też farmakopee austriackie, węgierskie, czechosłowackie oraz najróżniejsze leksykony i receptariusze farmaceutyczne.
Skład chemiczny - Ślaz dziki
- polisacharydy śluzowe w kwiatach ok. 10%, w liściach 6-8%
- antocyjany w kwiatach od 1 do 7,3% (malwidyna, oenina, petunidyna)
- flawonoidy (luteolina, kemferol, mirycetyna, kwercetyna)
- kwasy tłuszczowe w kwiatach (kwas palmitynowy, pelargonowy, stearynowy)
- kwasy organiczne w kwiatach (kwas szczawiowy, jabłkowy, askorbinowy)
- olejki eteryczne w kwiatach (śladowe ilości, ok. 0,03%)
- karotenoidy w kwiatach
- pochodne fenolowe w liściach
- polifenole w liściach
Dawkowanie - Ślaz dziki
Napar ze ślazu
Dwie łyżki wysuszonego i rozdrobnionego ziela zalej gorącą wodą i parz pod przykryciem przez 15-20 minut.
Odwar ze ślazu
Dwie łyżki ziela zalej zimną wodą na kilka godzin, a następnie doprowadź do wrzenia i przecedź.
Syrop ślazowy
Kwiaty i liście (ok. 300 g) obierz z łodyg i delikatnie rozdrobnij. Przełóż do garnuszka i delikatnie nawilż spirytusem (zwiększy to ekstrakcję, alkohol i tak odparuje w trakcie gotowania). Po 2-3 godzina uzupełnij garnuszek 600 ml wody. Przykryj pokrywką i odstaw na całą noc. Następnego dnia zawartość garnka doprowadź do wrzenia i odstaw na około godzinę. Odwar przelej przez sitko. Do odcedzonego płynu dodaj 400 g cukru i 200 g miodu. Lekko podgrzewaj, na bardzo małym ogniu, aż cukier się rozpuści i wszystko dobrze wymiesza. Gotowy syrop rozlej do butelek/słoiczków i przechowuj do ok. roku w ciemnym, chłodnym miejscu.
Przy przeziębieniu, grypie, kaszlu i chrypce, stosuj po jednej łyżce raz na 3-4 godziny. Syrop ślazowy jest naprawdę bardzo delikatny i można go podawać nawet dzieciom.
Bezpieczeństwo przy stosowaniu - Ślaz dziki
Efekty uboczne
Ślaz dziki jest stosunkowo bezpieczną rośliną i nie ma szczególnych efektów ubocznych. Jeżeli przyjmujesz jakieś leki, stosowanie ślazu należy skonsultować z lekarzem prowadzącym.
Interakcje i przeciwskazania
Nieznane.
Ciąża i laktacja
laz stosowany zewnętrznie w trakcie ciąży i karmienia piersią nie powinien stanowić zagrożenia, jednak dla pewności skonsultuj się ze swoim lekarzem prowadzącym.
Dzieci i seniorzy
Preparaty ze ślazu są stosunkowo bezpieczne dla dzieci, jednak należy stosować je z umiarem.
