Imbir lekarski

Opis - Imbir lekarski

Imbir lekarski jest wieloletnią rośliną zielną z rodziny imbirowatych, pochodzącą z regionów tropikalnych Azji Południowo-Wschodniej. Imbir najlepiej rośnie w ciepłym, wilgotnym klimacie, w glebie dobrze przepuszczalnej i bogatej w substancje odżywcze. Roślina preferuje stanowiska słoneczne lub półcieniste. W naturalnych warunkach kwitnie, choć w uprawie dla kłącza kwitnienie nie jest istotne. Jego kłącze jest podziemne, rozgałęzione, grube i bulwiaste, osiągające do kilkudziesięciu centymetrów długości, o charakterystycznym korzennym zapachu i pikantnym smaku. Z kłącza wyrastają proste, niezdrewniałe łodygi osiągające wysokość od 1 do 1,5 metra. Ma długie, lancetowate, wąskie liście o długości od 15 do 30 cm, ułożone naprzemiennie na łodydze. Blaszki liściowe są gładkie, ciemnozielone, z wyraźnie zaznaczonym unerwieniem. Kwiatostany składają się z małych, żółtawozielonych kwiatów z fioletowymi lub purpurowymi plamkami, osadzonych na grubych, mięsistych szypułkach. Kwiaty imbiru są asymetryczne, o kształcie rurkowatym. Owoce to niewielkie, trójkomorowe torebki, rzadko spotykane w uprawach.

Historia - Imbir lekarski

Imbir, którego nazwa prawdopodobnie wywodzi się od sanskryckiego śṛṅgavera (co oznacza „w kształcie rogu” lub „w kształcie poroża”), jest jedną z najstarszych i najbardziej cenionych przypraw w historii. Pierwsze historyczne wzmianki o jego zastosowaniu pojawiają się w starożytnych tekstach konfucjańskich z Chin, datowanych na 500–300 p.n.e., gdzie był szeroko stosowany w medycynie tradycyjnej jako środek wspomagający trawienie. Mówi się, że Konfucjusz spożywał imbir regularnie, wierząc w jego zdolność do poprawy zdrowia układu pokarmowego, choć zachowywał w tym umiar. Na długo przed czasami Konfucjusza, starożytna chińska i indyjska medycyna ludowa ceniły imbir jako lek na różne schorzenia. Na Półwyspie Koreańskim świeży imbir uważano wręcz za panaceum – uzdrawiający korzeń, który miał potencjał przywracać zdrowie i witalność.

Imbir dotarł do Europy za pośrednictwem arabskich kupców, którzy sprowadzali go do Cesarstwa Rzymskiego w II wieku n.e. Jego popularność szybko wzrosła, a do średniowiecza stał się luksusowym towarem w Europie. Imbir był na tyle ceniony, że Arabowie starali się ukryć jego pochodzenie, aby kontrolować handel. Przyprawa ta, przywieziona z Dalekiego Wschodu, była uważana za cenny środek leczniczy, szczególnie pomocny przy problemach trawiennych, a także za antidotum na trucizny. W średniowieczu, zarówno w Europie, jak i na Bliskim Wschodzie, imbir zyskał status jednej z najpopularniejszych przypraw, która nie tylko poprawiała smak potraw, ale też wspierała zdrowie. Do IX wieku był już tańszy od pieprzu i dostępny dla większej liczby osób, a jego cena za funt (niecałe poł kilograma) dorównywała wartości owcy. W czasie eksploracji geograficznych XV wieku Portugalczycy zaczęli zakładać plantacje imbiru w Indiach, Brazylii i na Karaibach, dostosowując uprawę tej rośliny do rosnącego europejskiego rynku przypraw. Na przełomie XVI i XVII wieku Anglicy przyjęli imbir do swojej kuchni, wykorzystując go w takich specjałach jak piwo imbirowe czy pierniki, które do dziś są popularne.

Właściwości - Imbir lekarski

1. Wiele badań klinicznych potwierdza działanie przeciwwymiotne imbiru, zarówno w przypadku nudności pooperacyjnych, jak i wywołanych chorobą lokomocyjną oraz ciążą. W badaniu Wu et al. (2008), przeprowadzonym na 24 zdrowych ochotnikach, imbir przyspieszał opróżnianie żołądka i wspierał ruchliwość żołądkową, co jest istotne w zapobieganiu uczuciu mdłości. Z kolei Stewart et al. (1991) stwierdzili, że choć imbir nie zwiększył odporności na ruch obrotowy u uczestników, to wywołał zmiany w rytmie skurczów żołądka podczas wystąpienia mdłości, co może tłumaczyć jego działanie przeciwwymiotne. Inne badanie (Lien et al. 2003) wykazało, że imbir zmniejsza tachygastrię, czyli przyspieszony rytm skurczów żołądka, która często towarzyszy nudnościom. Wyniki różnych badań sugerują, że imbir łagodzi objawy mdłości poprzez wspomaganie trawienia i regulację aktywności żołądka.
2. Imbir wykazuje działanie wspierające ruchliwość i funkcjonowanie układu trawiennego. Badania dowodzą, że imbir może przyspieszać opróżnianie żołądka i poprawiać motorykę przewodu pokarmowego. Wu et al. (2008) wykazali, że imbir znacząco skracał czas opróżniania żołądka po posiłku, co sugeruje jego potencjał w łagodzeniu objawów niestrawności i wzdęć. Dodatkowo, badanie Micklefield et al. (1999) pokazało, że imbir zwiększa motorykę żołądka zarówno w stanie głodnym, jak i po posiłku, co może wspierać procesy trawienne oraz przyczyniać się do ogólnego komfortu trawiennego. Natomiast Hu et al. (2011) zaobserwowali, że imbir wspiera szybsze opróżnianie żołądka, nie wpływając jednocześnie na poziomy hormonów regulujących motorykę, takich jak motylina czy grelina, co czyni go naturalnym wsparciem dla układu pokarmowego.
3. Za właściwości gastroprotekcyjne imbiru odpowiadają główne składniki aktywne zawarte w kłączu, czyli gingerole i szogaole (Suekawa et al. 1984). Badania sugerują, że imbir może okazać się przydatny nie tylko przy ochronie błony śluzowej żołądka, a także w celu zapobiegania rozwojowi wrzodów żołądkowych, szczególnie wobec czynników takich jak stres, zakażenia Helicobacter pylori czy niektóre leki. Imbir zwiększa również produkcję mucyny, która tworzy ochronną barierę na powierzchni żołądka, co dodatkowo wspiera profilaktykę przeciw wrzodom (al-Yahya et al. 1989; Yamahara et al. 1988).
4. Wykazano także właściwości wspierające zdrowie stawów W badaniu (Altman et al. 2001) przeprowadzonym na 261 pacjentach z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych i umiarkowanym do silnego bólu, sprawdzono działanie ekstraktów z dwóch gatunków imbiru: Zingiber officinale i Alpinia galanga. W trakcie sześciotygodniowego badania, które miało formę randomizowaną, podwójnie ślepą i kontrolowaną placebo, pacjenci przyjmowali ekstrakt z imbiru lub placebo dwa razy dziennie, z możliwością stosowania paracetamolu w razie potrzeby. Wyniki wykazały, że większy odsetek pacjentów z grupy imbirowej (63%) odczuł wyraźną redukcję bólu w porównaniu do grupy kontrolnej. Chociaż w obu grupach nie odnotowano znaczących różnic w jakości życia, osoby stosujące imbir rzadziej sięgały po dodatkowe leki przeciwbólowe.
5. Działanie przeciwzapalne imbiru jest dobrze udokumentowane w licznych badaniach. Na przykład, wyciąg z imbiru oraz jego główne składniki, gingerole i szogaole, wykazują zdolność hamowania produkcji prostaglandyny prozapalnej (PGE2), co zostało zaobserwowane w badaniach in vitro (Lantz et al. 2007) oraz in vivo na szczurach, gdzie wykazano zmniejszenie stężenia PGE2 we krwi po codziennym podawaniu wyciągu wodnego z imbiru (Thomson et al. 2002). Ponadto, badania na myszach z użyciem ekstraktu etanolowego imbiru wykazały, że jego zastosowanie przed ekspozycją na promieniowanie UV skutkowało zmniejszeniem ekspresji COX-2 (enzym odpowiedzialny za stany zapalny) i aktywacji czynnika transkrypcyjnego NF-κB, który odpowiada za syntezę prozapalnych mediatorów, takich jak TNF-α i iNOS (Kim et al. 2007). Działanie imbiru na COX-2 oraz białka NF-κB jest kluczowe, ponieważ te szlaki są bezpośrednio zaangażowane w mechanizmy zapalne w organizmie.
6. Imbir ma także działanie przeciwdrobnoustrojowe, co jest szczególnie istotne w kontekście narastającej oporności na antybiotyki, która utrudnia leczenie infekcji. Badania Azu et al. (2007) pokazały, że imbir i jego aktywne związki mogą hamować rozwój różnych mikroorganizmów, np. wyciąg etanolowy z imbiru wykazuje silne działanie przeciwko takim bakteriom jak coli, Salmonella typhi i Bacillus subtilis. Zawarte w imbirze takie jak gingerole i szogaole, które posiadają działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, także wykazują aktywność przeciwko Candida albicans (Chen et al. 2008). Dodatkowo, 6-gingerol i 12-gingerol, są skuteczne w walce z bakteriami periodontologicznymi (Park et al. 2008), a 10-gingerol hamuje rozwój prątków Mycobacterium avium i M. tuberculosis (Hiserodt et al. 1998).
7. Sprawdzono także działanie hipolipemiczne imbiru – w jednym z badań (Bhandari et al. 1998) wyciąg etanolowy z imbiru (200 mg/kg) wykazał zdolność do obniżenia poziomu lipidów we krwi oraz zmniejszenia nasilenia miażdżycy aorty u królików karmionych dietą wysokocholesterolową. Natomiast wyniki badania Barbalata et al. (2019) na chomikach pokazało, że podawanie 6-gingeroll przywracał poziom apoA-I (główne białko HDL, „dobrego” cholesterolu) we krwi i wspomagało produkcję funkcjonalnego HDL, co promowało eliminację nadmiaru cholesterolu z organizmu
8. Ciekawym działaniem imbiru, o którym rzadko się mówi, jest to neuroprotekcyjne. Chociaż dokładny mechanizm działania imbiru w tej dziedzinie nie jest jeszcze w pełni poznany, uważa się, że może to wynikać z obecności związków fenolowych i flawonoidów. Ważne badania Ha et al. (2012) wykazały, że 6-shogaol ma neuroprotekcyjne działanie w przypadku przejściowej globalnej niedokrwienia poprzez hamowanie aktywacji mikrogleju. Inne badania (Shanmugam et al. 2010) sugerują, że imbir może działać przyspieszając mechanizmy obrony antyoksydacyjnej w mózgu oraz obniżając poziomy MDA do wartości normatywnych.
9. Imbir wykazuje również działanie w łagodzące bóle menstruacyjne. W jednym z badań (Ozgoli et al. 2009), 150 studentek z bólami menstruacyjnymi przyjmowało 250 mg proszku z kłącza imbiru cztery razy dziennie przez trzy dni, od początku menstruacji. Po zakończeniu badań zaobserwowano znaczne zmniejszenie nasilenia bólu w grupie imbirowej, bez istotnych różnic w porównaniu z grupami stosującymi leki przeciwbólowe. Inne badanie (Rahnama et al. 2012) z udziałem 120 studentek wykazało, że stosowanie 500 mg imbiru trzy razy dziennie, przez pięć dni, miało statystycznie istotny wpływ na złagodzenie intensywności i czasu trwania bólu menstruacyjnego. W porównaniu do placebo, imbir znacząco redukował nasilenie bólu w dwóch różnych protokołach stosowania. Dodatkowo zauważono, że podawanie imbiru na dwa dni przed miesiączką i kontynuowanie jego użycia w trakcie pierwszych trzech dni miesiączki przyniosło lepsze rezultaty w porównaniu do przyjmowania go tylko podczas menstruacji.

Zastosowanie - Imbir lekarski

Skład chemiczny - Imbir lekarski

• związki fenolowe 23-25% (gingerole – 6-gingerol, 8-gingerol, 10-gingerol; szogaolee w suszonym kłączu – 6-szogaol, 8-szogaol, 10-szogaol; paradole, zingeron, 1-Dehydro-(10)gingerdion)
• olejek eteryczny 1-4% (seskwiterpenoidy – α-zingiberen, β-seskwifellandren, β-bisabolen, α-farnesen, ar-kurkumen; monoterpenoidy – kamfen, β-fellandren, 1,8-cyneol, geraniol, kurkumen, cytral, terpineol, borneol)
• antocyjany (cyjanidyna, pelargonidyna)
• aminokwasy (leucyna, izoleucyna, walina, lizyna, treonina, fenyloalanina, metionina)
• fitosterole (β-sitosterol, kampesterol, stigmasterol)
• witaminy (witamina C i E, witaminy B1, B2, B3, B6 i B9)
• minerały (magnez, cynk, selen)
• błonnik surowy

Dawkowanie - Imbir lekarski

Bezpieczeństwo przy stosowaniu - Imbir lekarski