Dzień dobry,

Dostaję od Was mnóstwo pytań dotyczących syropu z mniszka lekarskiego. Ten robiony tradycyjną drogą jest pyszny, ale pytacie jak z właściwościami zdrowotnymi?

Pytanie jest całkiem zasadne, ponieważ wiadomo, że temperatura nie sprzyja generalnie zachowaniu substancji czynnych.

Dlatego dzisiaj w Ziołowym 101 będzie ciekawy i ważny temat: będziemy – na przykładzie mniszka lekarskiego – przygotowywać gliceryt. W dużym skrócie – syrop na bazie gliceryny. Taki, który pomaga zachować substancje czynne zawarte w kwiatach. Równocześnie jest prosty do przygotowania i można go podawać dzieciom. Brzmi dobrze?

Zachęcam Was gorąco do zapoznania się z tematem, ponieważ jest to bardzo ciekawa preparacja ziołowa, dość rzadko wykorzystywana w naszym kraju i myślę, że po prostu warto znać tę technikę!

PS. Post ma charakter informacyjny i hobbystyczny, nie służy do diagnostyki i samoleczenia.

Syrop z mniszka lekarskiego – gliceryt

Część pierwsza.

Co to jest gliceryt?

Gliceryt jest to w dużym skrócie wyciąg ziołowy/macerat oparty na glicerynie.

Gliceryt może mieć trzy oblicza. Otóż może być:

• oparty tylko na glicerynie,
• w główniej mierze oparty na glicerynie, ale znajdziemy tam trochę alkoholu,
• to wyciąg alkoholowy z małym dodatkiem gliceryny, jak to było w przypadku gemmaterapeutycznego glicerytu z pączków porzeczki.

Gliceryna to rodzaj alkoholu (alkohol trójwodorotlenowy, kto lubi sobie poczytać, zapraszam do Wikipedii). Gliceryna jest produktem ubocznym robienia mydła i dawniej pozyskiwano ją głównie w ten sposób: była głównie pochodzenia zwierzęcego, gdyż mydła często robiono na tłuszczu zwierzęcym. Obecnie można kupić również glicerynę pochodzenia roślinnego (to najczęściej w sklepach z półproduktami kosmetycznymi) lub pochodzenia organicznego (z ropy naftowej, jest produktem ubocznym wytwarzania biodiesla) i ta ostatnia jest najczęściej dostępna w aptece.

Właśnie w aptece najłatwiej kupić glicerynę. Warto pamiętać, że gliceryna apteczna jest czysta i można stosować ją do przeróżnych magicznych mikstur. Zazwyczaj jednak (co nam się przyda dalej) jest sprzedawana w stężeniu 85%. Oznacza to, że mamy 85% gliceryny oraz 15% wody. Czasami podobno dostępna jest gliceryna 95%, ale ja się z taką nie spotkałam.

Gliceryna prosto z apteki. Często mają jej w aptece niewiele (np. 1-2 buteleczki) i trzeba sobie zrobić mały rajd, aby dostać jej więcej :)

Gliceryna ma sto tysięcy przeróżnych zastosowań, jednak dzisiaj będziemy mówić o tym, jak zrobić z niej syrop.

Tak, pamiętam, jaki jest główny temat :)

Jeśli chcesz mieć wszystkie przepisy na mniszka lekarskiego (z mojego bloga) w jednym miejscu to zebrałam je dla Ciebie w e-booku „Przepisy Zielarki”.

Co musisz zrobić, żeby otrzymać ściągawkę? Zapisz się do naszego newslettera. BONUS: Uzyskasz dostęp do darmowych ściągawek o olejkach eterycznych (tylko proste i skuteczne sposoby na ich używanie)! 

Jak zrobić gliceryt?

Gliceryna – po co to, a nie lepiej spirytus?

Zazwyczaj lepiej spirytus :). Jednak są przypadki, kiedy chcemy zrezygnować z alkoholu lub ograniczyć jego ilość.

Jakie?

• Syrop ma być podawany kobietom w ciąży, karmiącym lub malutkim dzieciom (oczywiście, o ile może być i są to zioła, które mogą być podawane w tym czasie).
• Niezbyt etyczne jest podawanie osobie na odwyku lekarstwa z alkoholem, więc wtedy też może przydać się gliceryt.
• Ktoś może być uczulony na alkohol.
• Z jakiegokolwiek innego powodu alkoholu chcemy uniknąć.

We wszystkich tych przypadkach możemy korzystać właśnie z gliceryny i zrobić sobie gliceryt. Dodatkowo jest jeszcze inny, specyficzny przypadek, kiedy chcemy dodać odrobinę gliceryny do nalewki alkoholowej, ale o tym powiemy sobie innym razem, kiedy będziemy robić nalewkę z kwiatów głogu. Tak, będziemy robić taką nalewkę:)

Jak działa gliceryna?

Skoro już znaleźliśmy zastosowanie dla gliceryny i przekonaliśmy się co do tego, że chcemy akurat tym razem przygotować gliceryt, zastanówmy się: czy wystarczy po prostu zalać cokolwiek gliceryną i będziemy mieć piękny, wartościowy syrop?

Niestety nie! W glicerynie można rozpuścić przeróżne substancje, jednak rozpuszczalność jest dużo niższa niż w alkoholu. W praktyce oznacza to, że do glicerytów z samą gliceryną nadają się delikatne części roślin (najczęściej są to kwiaty), zaś trudno będzie za jej pomocą wyciągnąć coś dobrego z korzeni czy łykowatych łodyg.

Gliceryty przygotowuje się więc właśnie z kwiatów czy płatków (tu wracamy do naszego mniszka lekarskiego), czasami z pączków. Używamy do tego świeżych części roślin: części zasuszone będą zbyt twarde, aby cokolwiek wyciągnąć z nich za pomocą gliceryny.

Tutaj bardzo ważna sprawa: gliceryna jest bardziej podatna na zepsucie niż nalewka z alkoholem, w związku z tym bardzo ważna sprawa: gliceryna w końcowym syropie powinna zajmować co najmniej 50-55 %, najlepiej 65%. Inaczej ryzykujecie zepsucie. Gliceryna nie ma takich właściwości antybakteryjnych jak alkohol, więc musi jej być po prostu więcej.

Pamiętacie, że gliceryna kupiona w aptece ma stężenie 85%? Jeśli będziecie się bawić gliceryną samodzielnie, pamiętajcie, żeby właśnie osiągnąć stężenie minimum 50% czystej gliceryny w gotowym syropie. Lub dodać alkoholu: nawet łyżka spirytusu przedłuży trwałość.

Zanim zabierzecie się za przygotowanie glicerytu, zostawcie świeże kwiaty mniszka na chwilę, coby nieproszeni goście (robaczki i inne takie) mogły sobie spokojnie uciec. U mnie zaplątał się taki oto gość:

Podsumujmy, jakie są ograniczenia gliceryny?

• Nadaje się głównie do świeżych części roślin, najlepiej kwiatów.
• Gliceryt jest mniej trwały niż nalewka, przechowuje się go teoretycznie do roku.
• Gliceryna nie ma takich właściwości antybakteryjnych jak alkohol, więc trzeba zachować jej odpowiednie stężenie.
• Jeśli robicie cokolwiek z gliceryną, ręce muszą być dobrze umyte, naczynia również.
• Glicerynę można łączyć z alkoholem.

Gliceryty są generalnie smaczniejsze niż nalewki (przynajmniej dla mnie ;)) i sprawdzą się dobrze w przypadku roślin z rodziny złożonych: czyli na przykład rumianku, nagietka, arniki czy właśnie – ta dam! dochodzimy do tematu – mniszka lekarskiego.

Robimy syrop z mniszka lekarskiego – gliceryt

Skoro już przebrnęliśmy przez długą, nudną, ale konieczną nam do zrozumienia glicerytów teorię,  czas przygotować syrop z mniszka lekarskiego!

Bez podgrzewania, a właśnie z gliceryną. Pamiętajcie tylko, że dostaniecie mniej syropu niż metodą „cukrową”. Tutaj będzie to sam, skoncentrowany sok z kwiatów, nie zaś mniszek lekarski roztopiony z syropem cukrowym.

Jeśli więc zależy Wam głównie na smaku: polecam miód z mniszka majowego, syrop z mlecza robiony tradycyjną metodą.

Jeśli zależy Wam głównie na właściwościach leczniczych: polecam gliceryt!

Przygotowania syropu/glicerytu  z mniszka lekarskiego.

Nie robimy tutaj wszystkiego z aptekarską precyzją (wiem, że 200 ml gliceryny waży trochę więcej niż 200 g), ale na nasze potrzeby wystarczy. Można spokojnie zwiększyć ilość surowca.

Potrzebujemy:

• 100 g płatków mniszka lekarskiego, oskubanych lub po prostu obciętych ostrymi nożyczkami, to jest około jeden kubek
• 200 g/ml gliceryny (powstanie nam tzw. gliceryt 1:2, chociaż to troszkę oszukane, ponieważ nasza gliceryna ma 85%, nie 100% :))
• łyżka spirytusu 95% lub 2 łyżki wódki (opcjonalne, ale polecane: konserwuje i zwiększa ekstrakcję)

Przygotowanie:

Płatki mniszka lekarskiego zalewamy gliceryną. Uruchamiamy blender i wszystko miksujemy na możliwie gładką masę. Już teraz powinniśmy zauważyć, że mniszek zaczyna wypuszczać złoty sok.

Przekładamy wszystko do porządnie wyparzonego słoiczka, zakręcamy.

Przechowujemy w temperaturze pokojowej przez dwa tygodnie. Niektórzy autorzy twierdzą, że najlepsze jest miejsce słoneczne, inni, że ciemne. Ja będę chyba trzymać po prostu w szafce kuchennej. Przez ten czas codziennie potrząsamy słoiczkiem.

Po dwóch tygodniach przecedzamy nasz gliceryt bardzo dokładnie – najlepiej przez gazę. Trzeba go mocno wycisnąć. Powinniśmy otrzymać około 80% objętości początkowej mieszanki.

Zbieramy gliceryt i wkładamy go do czystego słoiczka jeszcze na dwa dni. Gliceryna ma dużą lepkość i ten czas jest potrzebny naszemu glicerytowi, żeby się wyklarował. Na dnie możemy zauważyć małe „paproszki”.

Po dwóch dniach przecedzamy sobie gliceryt jeszcze raz, zamykamy w buteleczkach (najlepiej w ciemnych) i trzymamy w ciemnym, suchym, optymalnie w miarę chłodnym miejscu.

I to wszystko!

Możemy się teraz poczuć, jakbyśmy byli ziołowymi mistrzami, bo właśnie zrobiliśmy gliceryt ;-).

Dawkowanie syropu z mniszka lekarskiego:

Gliceryty zazwyczaj podaje się w większej dawce niż nalewki na bazie spirytusu (najczęściej jest to podwojenie dawki alkoholowej).

W przypadku mniszka lekarskiego dawka dla dorosłych to około 60-120 kropli (jakaś łyżeczka, tak mi się wydaje) 3-5 razy dziennie, rozpuszczone w niewielkiej ilości wody. Więc jeśli liczycie na coś więcej niż placebo, trzeba zakasać rękawy i trochę tych kwiatów nazbierać. Jeśli nie zdążycie teraz, nie przejmujcie się: za jakieś 1.5 miesiąca powtórzą kwitnienie, choć nie tak obficie.

Bibliografia:

Korzystałam ze świetniej książki „Making Plant Medicine” by Richo Cech. Jeśli lubicie wiedzieć więcej, bawią Was rzeczy robione z aptekarską precyzją (czyli np. chcecie sobie np. obliczyć, ile dokładnie procent wody zawiera wasza suszona roślina) to gorąco polecam Wam tę książkę.

Dobrze, to kto odważy się przygotować gliceryt?

Jeśli podobał się Wam ten post, podajcie go dalej!