Zioła na nerki i pęcherz – naturalna pomoc w zapaleniu dróg moczowych

Znasz to uczucie, gdy wakacyjne plany psuje nagłe pieczenie przy oddawaniu moczu? Zapalenie pęcherza potrafi zepsuć urlop, służbowy wyjazd czy po prostu – dobry dzień. Na szczęście natura oferuje skuteczne wsparcie – sprawdź, które zioła pomogą Ci odzyskać komfort dróg moczowych.

Zapalenie pęcherza: przyczyny

Twój pęcherz moczowy w zdrowym stanie jest praktycznie sterylny – to jedno z nielicznych miejsc w organizmie całkowicie pozbawionych bakterii. Problem zaczyna się, gdy drobnoustroje z przewodu pokarmowego „wędrują” przez cewkę moczową do pęcherza.

Główny winowajca to Escherichia coli. Ta bakteria odpowiada za aż 70-95% wszystkich zakażeń układu moczowego oraz za ponad 50% przypadków nawracających zakażeń. Ze względu na budowę anatomiczną szczególnie „upodobała” sobie kobiety – wszystko przez krótszą niż u mężczyzn cewkę moczową, która ułatwia bakteriom dostanie się do pęcherza. Warto dodać, że ryzyko rośnie wraz z wiekiem.

Statystyki mówią same za siebie.

• 50–60% kobiet doświadczy co najmniej jednego epizodu ZUM w ciągu życia.
• 25-50% kobiet ma nawroty po przebytej infekcji.

Inne często spotykane drobnoustroje to: Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis oraz Enterococcus faecalis.

Co sprzyja infekcjom układu moczowego?

Najczęstsze przyczyny to:

• nieprawidłowa higiena intymna,
• zbyt mało wypijanej wody (mniej niż 1,5 litra dziennie),
• zatrzymywanie moczu („przeciąganie” wizyt w toalecie),
• współżycie seksualne,
• niektóre środki antykoncepcyjne,
• obniżona odporność.

Jakie są objawy zapalenia pęcherza? Rozpoznaj sygnały na czas!

Jakie objawy powinny Cię zaalarmować?

• Częstomocz – wizyty w toalecie nawet co 15-20 minut
• Parcie naglące – nagła, nieodparta potrzeba oddania moczu
• Pieczenie i ból podczas oddawania moczu
• Oddawanie małych ilości moczu mimo pełnego pęcherza
• Zmiana wyglądu moczu – mętny, ciemniejszy, nieprzyjemnie pachnący
• Domieszka krwi w moczu (krwiomocz)
• Uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza
• Stan podgorączkowy
• Złe samopoczucie, rozdrażnienie, ogólne osłabienie

Niekiedy w natłoku wielu innych spraw, zadań i obowiązków, możesz przekładać wizytę u lekarza i zajęcie się własnym zdrowiem. To jednak naprawdę ważne, szczególnie jeśli Twój stan zdrowia się pogarsza i zauważasz kolejne niepokojące symptomy.

Objawy wymagające natychmiastowej konsultacji to:

• gorączka i dreszcze,
• krew w moczu,
• silny ból w okolicy nerek,
• nudności i wymioty.

Pamiętaj!

Ostre stany z gorączką wymagają antybiotykoterapii. Zioła mogą być jedynie wsparciem, nie podstawą leczenia! Przewlekły, łagodniejszy przebieg zakażeń układu moczowego jest bardziej podatny na leczenie surowcami zielarskimi. Środki roślinne działają mniej intensywnie niż syntetyczne leki, ale dzięki temu można je stosować dłużej i bezpieczniej. Warto zażywać je również w ramach profilaktyki, szczególnie u osób z tendencją do nawracających zapaleń pęcherza i cewki moczowej.

Jak działają zioła na drogi moczowe?

Rośliny lecznicze działają na drogi moczowe na kilka sposobów – to dlatego są tak skuteczne w walce z infekcjami.

• Flawonoidy

To barwniki roślinne, które rozluźniają mięśnie gładkie dróg moczowych, zwiększając częstość oddawania moczu. Wizyty w toalecie działają jak miotełka, która oczyszcza drogi moczowe, ułatwiając wydalenie bakterii. Mechanizm ten odgrywa też ważną rolę w zapobieganiu kamicy dróg moczowych.

Znajdziesz je w: liściach brzozy, zielu skrzypu, zielu nawłoci

• Kwasy fenolowe

To substancje to substancje odpowiedzialne za dezynfekcję dróg moczowych.

Znajdziesz je w: liściu mącznicy, liściu borówki brusznicy

• Olejki eteryczne

Olejki eteryczne zwiększają przepływ krwi przez nerki, co skutkuje częstszym oddawaniem moczu. Działają też odkażająco. Niestety, niektóre z nich zbyt długo stosowane mogą mieć negatywny wpływ na miąższ nerek. Z tego powodu, zamiast czystych olejków, najczęściej stosuje się surowce olejkowe.

Znajdziesz je w: owocach jałowca, korzeniu lubczyku, korzeniu pietruszki

Najlepsze efekty terapeutyczne uzyskać można poprzez łączenie różnych grup związków chemicznych o uzupełniających się właściwościach. W tym celu tworzy się mieszanki ziół, które mają kompleksowe działanie na układ moczowy – dezynfekują drogi moczowe, utrudniają bakteriom “przyczepianie się” do ścian pęcherza i przyspieszają wydalanie patogenów z organizmu.

Przepis na taką mieszankę znajdziesz w dalszej części artykułu.

Najlepsze zioła na zapalenie pęcherza, czyli jakie zioła zastosować, by złagodzić objawy zapalenia pęcherza

Brzoza brodawkowata (Betula verrucosa)

Flawonoidy zawarte w liściu brzozy zwiększają częstotliwość wizyt w toalecie. Surowiec działa też odtruwająco, ponieważ ułatwia wydalanie z moczem szkodliwych produktów przemiany materii. W chorobach nerek i pęcherza moczowego przebiegających z utrudnionym wydalaniem moczu wykorzystuje się zarówno napary z liści brzozy,
jak i jej pączków oraz świeży sok.

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)

Stosować ją można w infekcjach pęcherza i cewki moczowej jako środek zwiększający wydalanie moczu i zapobiegający kamicy nerkowej. Ma działanie moczopędne, uzupełnia poziom witamin i minerałów, zwiększa poziom czerwonych krwinek. Wraz ze skrzypem
tworzy słynny duet wzmacniający skórę, włosy i paznokcie – stosowane zarówno od środka, jak i od zewnątrz.

Pokrzywa ma wiele ciekawych zastosowań. Przeczytasz o nich tutaj.

Jałowiec pospolity (Juniperus communis)

Związki terpenowe zawarte w olejku z szyszkojagód jałowca mają działanie silnie moczopędnie i bakteriobójcze. Przedawkowanie może jednak spowodować podrażnienie nerek, dlatego jałowiec najczęściej stosuje się w formie owocu, a nie czystego olejku eterycznego. Jałowiec ma również działanie hamujące nadmierną fermentację w jelitach, a stosowany zewnętrznie – działa rozgrzewająco. Nie należy przyjmować go w ciąży ani w przypadku problemów z wątrobą.

Więcej na temat jałowca przeczytasz w naszym Zielniku.

Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea)

Połączenie saponin, flawonoidów i związków terpenowych pozytywnie wpływa na procesy filtracji w nerkach. Dodatkowa obecność garbników przyczynia się do działania ściągającego i przeciwbakteryjnego. Nawłoć stosowana jest w infekcjach układu moczowego, ale też problemach trawiennych czy skórnych.

Skrzyp polny (Equisetum arvense)

Letnie pędy skrzypu polnego wykorzystywane są w lecznictwie jako środek moczopędny i zapobiegający tworzeniu się kamieni nerkowych. Ze względu na wysoką zawartość krzemionki, pozytywnie wpływa również na skórę, włosy, paznokcie i wzmocnienie kości. Wysokie stężenie soli mineralnych pozwala na zwiększenie wydzielania moczu bez jednoczesnej utraty równowagi wodno-elektrolitowej.

Żurawina błotna (Vaccinium oxycoccus)

Sok z żurawiny redukuje ilość bakterii podczas infekcji, co może wspomagać kurację antybiotykami. Jest też bardzo dobrym środkiem zapobiegającym nawrotom ZUM, ponieważ utrudnia bakteriom rozrost i przyczepianie się do ścianek pęcherza (działanie antyadhezyjne). W tym celu wystarczy spożywać około 50 ml soku żurawinowego rozrobionego w wodzie dziennie.

Dla osób zmagających się z kamicą nerkową, dobrym rozwiązaniem będą kapsułki z liofilizowanymi ekstraktami z żurawiny o obniżonej zawartości szczawianów.

Mącznica lekarska (Arctostaphylos uva-ursi)

Liście mącznicy mają przede wszystkim działanie dezynfekujące drogi moczowe, ale też lekko moczopędne i ściągająco (hamują drobne krwawienia z dróg moczowych). Wymiennie można stosować liść borówki brusznicy. Surowce te najskuteczniej działają w zasadowym środowisku (pH moczu około 8), dlatego lepiej jest stosować je oddzielnie od środków zakwaszających mocz (np. wysokie dawki witaminy C, żurawina).

Aby wspomóc działanie liści mącznicy i brusznicy, można dodać do naparu odrobinę sody oczyszczonej. Należy jednak wziąć pod uwagę, że istnieją również leki, które wchłaniają się w kwaśnym środowisku i zachować między przyjmowaniem tych preparatów minimum 2 godziny odstępu. Liści mącznicy i brusznicy nie stosujemy jako samodzielnych surowców, tylko w mieszankach z innymi ziołami.

Lebiodka pospolita (Origanum vulgare)

Mniej popularną w fitoterapii zakażeń układu moczowego rośliną jest oregano. Olejek z oregano bogaty jest w karwakrol, który zapobiega tworzeniu biofilmu bakteryjnego. W praktyce oznacza to, że bakterie nie mogą stworzyć kolonii, które pomagają im przetrwać nawet w obecności leków. Co więcej, karwakrol sprawia, że patogeny są bardziej podatne na eliminację przez ludzkie komórki odpornościowe.

Dzięki tym właściwościom olejek z oregano może być rozważany jako wsparcie profilaktyczne lub uzupełniające w terapii zakażeń układu moczowego, zwłaszcza w kontekście narastającej oporności na antybiotyki.

Warto jednak pamiętać, że to bardzo silny olejek, który nie powinien być stosowany doustnie bez konsultacji z lekarzem. Dobrą alternatywą dla czystego olejku jest forma kapsułkowana, o odpowiednim stężeniu, która zabezpiecza układ pokarmowy i ułatwia wchłanianie olejku.

Ciekawią Cię zastosowania oregano? Zajrzyj do monografii w Zielniku.

Kiedy uważać z ziołami? Przeciwwskazania i środki ostrożności

Natura ma naprawdę ogromną moc. Dlatego (podobnie jak w przypadku np. leków) powinnaś znać przeciwwskazania, które wykluczają z użycia niektóre naturalne metody. Są to:

• ciąża (szczególnie jałowiec, oregano);
• obrzęki związane z niewydolnością serca lub nerek;
• cukrzyca (niektóre zioła wpływają na poziom cukru);
• wiek (stosowanie u dzieci poniżej 12 roku życia konsultuj zawsze z lekarzem);
• nadwrażliwość i uczulenia na składniki roślinne.

Bądź ostrożna i skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, jeśli:

• przyjmujesz leki na stałe (ryzyko interakcji),
• masz problemy z wątrobą,
• zmagasz się z kamieniami nerkowymi.

Domowe mieszanki ziół na zapalenie pęcherza – przepisy, których warto spróbować

Mieszanka wspierająca zdrowie dróg moczowych

Dla osób ze skłonnością do nawracających zapaleń pęcherza i cewki moczowej.

Przepis na 60 gramów mieszanki (zioła suszone):

• Ziele nawłoci: 17 gramów
• Liść brzozy: 13 gramów
• Ziele pokrzywy: 12 gramów
• Ziele skrzypu: 12 gramów
• Kwiat wrzosu: 6 gramów

Przygotowanie:

• Odmierz zioła i przesyp do słoika.
• Dokładnie zamieszaj.
• Mieszankę przechowuj w przewiewnym, ciemnym miejscu.

Stosowanie:

• 1,5–2 g mieszanki ziołowej zalej 150 ml wrzącej wody i przygotuj napar.
• Parz pod przykryciem minimum kwadrans.
• Możesz przygotować większą porcję naparu na zapas – warto parzyć go dłużej, jeśli tylko masz czas.
• Pij 3–4 razy dziennie.

Jeśli dolegliwości ze strony dróg moczowych nasilą się lub w trakcie stosowania mieszanki wystąpią objawy takie jak gorączka, ból przy oddawaniu moczu, skurcze lub obecność krwi w moczu, skonsultuj się z lekarzem!

Mieszanka ziołowa wspomagająca leczenie infekcji moczowych

Użycie tej mieszanki skonsultuj z lekarzem, który przepisał Ci leki na zakażenie układu moczowego!

Przepis na 60 gramów mieszanki (zioła suszone)

• Ziele nawłoci: 16 gramów
• Liść mącznicy (lub brusznicy): 12 gramów
• Owoc jałowca: 8 gramów
• Liść brzozy: 16 gramów
• Koszyczek rumianku: 8 gramów

Przygotowanie:

• Odmierz zioła i przesyp do słoika.
• Dokładnie zamieszaj.
• Mieszankę przechowuj w przewiewnym, ciemnym miejscu.

Stosowanie:

• 1,5–2 g mieszanki ziołowej zalej 150 ml wrzącej wody i przygotuj napar.
• Parz pod przykryciem minimum kwadrans.
• Możesz przygotować większą porcję naparu na zapas – warto parzyć go dłużej, jeśli tylko masz czas.
• Pij 3–4 razy dziennie.
• Nie stosuj dłużej niż 2 tygodnie bez konsultacji ze specjalistą.

Zapalenie układu moczowego: podsumowanie i krótka „ściągawka”

• Zakażenia układu moczowego, szczególnie zapalenie pęcherza, należą do częstych problemów zdrowotnych, zwłaszcza u kobiet.
• Zauważasz u siebie objawy, takie jak ból i pieczenie przy oddawaniu moczu, częstomocz czy uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza? To mogą być oznaki zakażenia układu moczowego.
• Ziołolecznictwo, stosowane zgodnie z wytycznymi i wsparte dowodami naukowymi, może być bezpiecznym i skutecznym uzupełnieniem konwencjonalnego leczenia.
• Ziele nawłoci, liść brzozy, ziele skrzypu czy liść mącznicy, mogą skutecznie wspierać organizm w walce z infekcją i zapobiegać nawrotom.
• Zawsze skonsultuj z lekarzem włączenie ziół do terapii.
• Przy ostrych objawach (gorączka, krew w moczu, ból nerek) – natychmiast idź do lekarza.
• Regularność to klucz do sukcesu.

Zdrowie dróg moczowych jest w Twoich rękach – zadbaj o nie!

***

Bibliografia

Błecha, K., & Wawer, I. (2021). Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia. Bonimed.

Lamer-Zarawska, E., Kowal-Gierczak, B., & Niedworok, J. (2014). Fitoterapia i leki roślinne. PZWL. 

Lee, J. H., Kim, Y. G., & Lee, J. (2017). Carvacrol-rich oregano oil inhibits biofilm formation. Journal of Applied Microbiology, 123(6), 1420–1428. 

Matławska, I. (2008). Farmakognozja. PZWL. 

Peck, J., & Shepherd, J. P. (2021). Recurrent urinary tract infections. Obstetrics and Gynecology Clinics, 48(3), 501–513.