Z olejem z czarnuszki ku lepszemu zdrowiu – wskazówki i porady eksperta

Olej z czarnuszki, pozyskiwany z nasion Nigella sativa, jest ceniony od wieków za swoje liczne lecznicze i smakowe właściwości. Współczesne badania naukowe potwierdzają jego potencjał w redukcji ryzyka wystąpienia wielu chorób przewlekłych, w tym chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, chorób alergicznych oraz zapalnych.

Spożywanie oleju z czarnuszki na zdrowie może być więc jednym z ważniejszych elementów codziennej profilaktyki. Nie traktujmy go jednak jak lekarstwo! Regularne spożycie 1-2 łyżek takiego oleju każdego dnia możemy wpleść w nasze codzienne żywienie, dodając go do potraw, w których tradycyjny olej rzepakowy, słonecznikowy czy oliwę można zastąpić właśnie olejem z czarnuszki.

Dlaczego olej z czarnuszki jest uznawany za eliksir zdrowia?

Opinię „leku na wszystko oprócz śmierci” czarnuszka historycznie zawdzięcza islamskiemu prorokowi Mahometowi i… swoim możliwościom. Bogactwo składników odżywczych, takich jak kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, fitosterole, witaminy (m.in. A, B, C) oraz minerały (np. żelazo, magnez), daje czarnuszce właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i antyoksydacyjne. Aktywnie wspiera więc ona zdrowie serca, układu odpornościowego, oddechowego oraz poprawia stan skóry i włosów. Ostatnie badania sugerują również, że olej z czarnuszki ma pozytywny wpływ na regulację poziomu cukru we krwi i nasz układ nerwowy.

Historia i tradycja stosowania czarnuszki w celach leczniczych

Nasiona czarnuszki mają długą historię stosowania w medycynie ludowej na Bliskim Wschodzie, w Azji i Afryce. W starożytnym Egipcie czarnuszka była bardzo ceniona za swoje właściwości lecznicze, a o jej znaczeniu świadczy fakt, że była umieszczana nawet w grobowcach faraonów. W tradycyjnej medycynie arabskiej czarnuszka była uważana za panaceum i stosowana w leczeniu praktycznie każdej dolegliwości – od problemów trawiennych po choroby skóry i infekcje. Znaleziska archeologiczne sugerują, że była również stosowana przez starożytnych Greków i Rzymian. Dzisiaj badania naukowe potwierdzają wiele tradycyjnych zastosowań leczniczych tej rośliny.

Badania naukowe potwierdzające skuteczność oleju z czarnuszki w poprawie zdrowia

Wiele badań naukowych prowadzonych było pod kątem ogólnych właściwości czarnuszki, jej składu oraz wpływu poszczególnych składników na nasze zdrowie. Badania kliniczne potwierdzają, że olej z czarnuszki obniża poziom cholesterolu i ciśnienie krwi. Ponadto ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Łagodzi objawy alergii oraz wspomaga leczenie wyprysków, trądziku i innych problemów skórnych. Istnieją także dowody sugerujące, że olej z czarnuszki może mieć pozytywny wpływ na regulację poziomu cukru we krwi, co daje nadzieję chorym z cukrzycą typu 2. Niektóre badania sprawdzają możliwości nasion czarnuszki w walce z nowotworami. Dotychczasowe wyniki są obiecujące.

Olej z czarnuszki – badania:

• „Nigella sativa L. (Black Cumin): A Promising Natural Remedy for Wide Range of Illnesses”
  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31214267/
• „Therapeutic Potential of Nigella sativa: A Review”
  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3642442/
• „Gastroprotective effects of Nigella Sativa oil on the formation of stress gastritis in hypothyroidal rats” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3047244/
• „Immunomodulatory and therapeutic properties of the Nigella sativa L. seed” https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1567576905001578

Korzyści zdrowotne płynące z regularnego spożywania oleju z czarnuszki

Regularne spożywanie oleju z czarnuszki może przynieść konkretne korzyści i stać się ważnym elementem dbania o zdrowie i dobre samopoczucie.

Wpływ oleju z czarnuszki na układ immunologiczny

Składniki aktywne zawarte w oleju z czarnuszki (tłuszcze nienasycone, fitosterole i związki fenolowe) wykazują właściwości immunomodulujące, które wspierają odporność organizmu poprzez zwiększenie jego zdolności do zwalczania infekcji i eliminacji patogenów. Olej z czarnuszki ma korzystny wpływ na układ immunologiczny poprzez stymulację aktywności komórek odpornościowych takich jak limfocyty T i komórki NK (natural killer T).

Badania – olej z czarnuszki a układ immunologiczny:

• Immunomodulatory and Therapeutic Properties of the Nigella sativa L. Seed Oil and Its Bioactive Constituents: A Review, Randhawa, M. A., Alghamdi, M. S. – praca przeglądowa omawiająca różne właściwości immunomodulujące i terapeutyczne oleju z czarnuszki oraz głównego bioaktywnego składnika – tymochinonu. Artykuł podkreśla potencjalne zastosowanie oleju z czarnuszki w leczeniu nowotworów i chorób związanych z układem autoimmunologicznym (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1567576915300011).
• The Immunomodulatory Effect of Nigella sativa, Klaudia Ciesielska-Figlon, Katedra Fizjopatologii, Wydział Lekarski, Gdański Uniwersytet Medyczny 2023 – badanie potwierdzające zdolność czarnuszki do modulacji parametrów komórek odpornościowych, np. zdolności do wytwarzania cytokin lub tlenku azotu, aktywności fagocytarnej i in. (https://www.mdpi.com/2076-3921/12/7/1340).

Redukcja ryzyka wystąpienia chorób przewlekłych dzięki olejowi z czarnuszki

Dzisiaj, oprócz wielowiekowej tradycji, mamy już wiele naukowych dowodów potwierdzających wpływ oleju z czarnuszki na nasze zdrowie. Redukuje on ryzyko wystąpienia przewlekłych chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, nowotworów, chorób alergicznych i zapalnych z autoimmunologii. Czy to oznacza, że chcąc zachować zdrowie jesteśmy skazani na kolejny „lek” rygorystycznie przyjmowany i każdego dnia starannie odmierzany łyżeczką? Niekoniecznie. 

Włączenie oleju z czarnuszki do diety może stać się częścią naszej codziennej rutyny, elementem zdrowego stylu życia. Olej możemy dodawać do ulubionych potraw, zastępując nim dotychczas stosowane tłuszcze (w sałatkach, surówkach, koktajlach, zupach czy sosach). Pozytywne efekty uzyskamy, mając holistyczne podejście do swojego zdrowia, w którym olej z czarnuszki będzie tylko jednym z elementów obok regularnej aktywności fizycznej, zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości snu czy stosowania zrównoważonej diety bogatej w świeże owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz źródła wartościowego białka.

Jak wykorzystać olej z czarnuszki w profilaktyce zdrowotnej?

Najłatwiejszym sposobem wykorzystania oleju z czarnuszki jest włączenie go do swoich zwyczajów kulinarnych. Można dodawać go do każdej potrawy, zastępując różne rodzaje oleju w sosach, zupach i innych daniach. Osoby, którym przeszkadza jego intensywny smak lub zapach mogą używać go w połączeniu z intensywnymi aromatami, np. curry, chili, maliny, truskawki itp.

Praktyczne porady dotyczące spożywania oleju z czarnuszki

Jak w przypadku każdego produktu, również spożycie oleju z czarnuszki powinno przebiegać według określonych zasad. O czym nie można zapomnieć?

• Dawkowanie – w przypadku osób dorosłych zwykle zaleca się spożywanie 1-2 łyżek oleju z czarnuszki dziennie, jednakże warto zacząć od mniejszych ilości i stopniowo zwiększać dawkę, aby uniknąć ewentualnych problemów żołądkowych.
• Dodawanie do posiłków – olej z czarnuszki ma intensywny smak i aromat, dlatego warto dodać go do sałatek, dressingów, jogurtów, smoothie, a nawet do dipów lub sosów.
• Podgrzewanie – olej ten ma stosunkowo niski punkt dymienia, dlatego nie należy go nadmiernie podgrzewać (używać do smażenia czy pieczenia w wysokich temperaturach). Najlepiej dodawać go do gotowych potraw.
• Przechowywanie – chłodne miejsce i opakowanie z ciemnego szkła to dwa podstawowe warunki prawidłowego przechowywania oleju z czarnuszki.

Receptury na domowe mikstury z wykorzystaniem oleju z czarnuszki

Od czego zacząć i jak stosować olej z czarnuszki? Oto kilka prostych i szybkich przepisów wykorzystujących ogólnie dostępne składniki.

Napój wzmacniający i poprawiający odporność

• 1 łyżka oleju z czarnuszki
• 1 łyżka miodu
• sok z połowy cytryny
• 1 szklanka ciepłej wody

Wymieszaj wszystkie składniki w szklance ciepłej wody. Spożywaj codziennie na czczo.

Kojąca maseczka dla zdrowej skóry

• 1 łyżeczka oleju z czarnuszki
• 1 łyżeczka miodu
• kilka kropli soku z aloesu

Wymieszaj olej z czarnuszki, miód i sok z aloesu w miseczce. Nałóż mieszankę na oczyszczoną skórę twarzy. Pozostaw na 15-20 minut, następnie zmyj letnią wodą.

Maseczka dla skóry z problemami

• 2 łyżki oleju z czarnuszki
• 2 łyżki jogurtu naturalnego
• kilka kropli olejku z drzewa herbacianego

Wymieszaj wszystkie składniki w miseczce. Nałóż na obszary skóry dotknięte stanem zapalnym. Pozostaw na 20-30 minut, a następnie spłucz letnią wodą.

Maska na włosy

• 1 łyżka oleju z czarnuszki
• 1 łyżka oleju kokosowego
• kilka kropli olejku z awokado (opcjonalnie)

Wymieszaj składniki do połączenia. Wmasuj miksturę w skórę głowy i rozprowadź na całej długości włosów. Pozostaw na 30-60 minut, a następnie umyj włosy szamponem.

Małe co nieco, czyli zdrowe shoty

Z założenia shoty są napojem na jeden łyk, więc ich pojemność nie przekracza 10 ml. Z tego powodu są też odpowiednie dla dzieci. 

• 1 łyżeczka oleju z czarnuszki
• 1 ml soku z cytryny
• 1 niepełna łyżeczka soku malinowego, jagodowego lub z aronii (każdy z nich jest doskonały w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych); można go zastąpić sokiem z rokitnika, który znakomicie wzmacnia odporność 
• 1 ml miodu

Jeżeli ktoś chce być bardzo precyzyjny, może odmierzać składniki za pomocą strzykawki lub miarki znajdującej się w syropach dla dzieci. Miłośnikom pikantnych smaków może przypaść do gustu inna receptura…

• 1 łyżeczka oleju z czarnuszki
• duża szczypta kurkumy
• 1 łyżeczka soku z cytryny
• szczypta pieprzu 

Wymieszaj i na koniec dopraw pieprzem. Jego ilość można zwiększać zgodnie z własnymi upodobaniami. Ten szot, z racji pikantnego smaku, jest raczej przeznaczony dla dorosłych.

Olej z czarnuszki a dobre samopoczucie

Olej z czarnuszki może stanowić ważny element codziennej diety, wspierając nasze dobre samopoczucie. Dzięki jego właściwościom odżywczym i zdrowotnym, regularne spożywanie oleju z czarnuszki może istotnie przyczynić się do poprawy zarówno fizycznego, jak i psychicznego stanu organizmu.

Wpływ oleju z czarnuszki na zdrowie psychiczne i emocjonalne

Najnowsze badania naukowe sugerują, że olej z czarnuszki ma korzystny wpływ na zdrowie psychiczne i emocjonalne. Ekstrakt z czarnuszki był przedmiotem wielu badań klinicznych, które podkreślają jego potencjalną skuteczność w łagodzeniu objawów depresji oraz ogólnym poprawianiu nastroju.

Badanie przeprowadzone w 2022 r. na Uniwersytecie Medycznym AJA w Teheranie miało na celu ocenę wpływu ekstraktu z czarnuszki na depresję oraz poziomy neurotrofiny pochodzącej z mózgu (BDNF) w surowicy. Obejmowało 54 pacjentów z depresją, z których połowa otrzymywała ekstrakt z czarnuszki przez 8 tygodni. Wyniki wskazują, że suplementacja olejem z czarnuszki prowadziła do zmniejszenia nasilenia depresji u badanych. Ponadto zaobserwowano zwiększenie poziomu BDNF w surowicy po leczeniu olejem z czarnuszki, co sugeruje potencjalny mechanizm działania tego suplementu na zdrowie psychiczne poprzez poprawę neuroplastyczności i funkcji mózgu. Te wyniki sugerują, że olej z czarnuszki może mieć pozytywny wpływ na poprawę nastroju i funkcjonowanie mózgu. Konieczne jest jednak wykonanie dalszych badań w celu potwierdzenia tych efektów oraz ustalenia optymalnej dawki i sposobu stosowania oleju.

_________________________________________________

Zadeh, A. R., Eghbal, A. F., Mirghazanfari, S. M., Ghasemzadeh, M. R., Nassireslami, E., & Donyavi, V. (2022). Nigella sativa extract in the treatment of depression and serum Brain-Derived Neurotrophic Factor (BDNF) levels. Journal of research in medical sciences : the official journal of Isfahan University of Medical Sciences, 27, 28. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35548175/

Znaczenie regularnego spożywania oleju z czarnuszki dla ogólnej kondycji organizmu

Regularne spożywanie oleju z czarnuszki w dłuższej perspektywie może przynieść wiele korzyści: wsparcie układu odpornościowego, co automatycznie oznacza spadek podatności na sezonowe infekcje i zmniejszenie nasilenia objawów już istniejących, poprawa zdrowia układu sercowo-naczyniowego, wsparcie funkcji mózgu, a także polepszenie kondycji skóry i włosów. Stosując olej z czarnuszki, nie należy zapominać o prawidłowym dawkowaniu i przede wszystkim o zrównoważonym podejściu do diety oraz odpowiednim stylu życia.