Domowe sposoby na kaszel suchy i mokry u dzieci 

Kaszel jest bardzo powszechny wśród dzieci i jest jednym z najczęstszych powodów konsultacji w codziennej praktyce pediatrycznej. Przyczyny kaszlu u najmłodszych są inne niż u dorosłych, a w celu postawienia prawidłowej diagnozy i leczenia warto skonsultować się z lekarzem. 

Przyczyny kaszlu u dzieci

Najczęstszą przyczyną kaszlu u dzieci jest infekcja wirusowa powodująca tzw. „normalny kaszel”. Wszystkie dzieci z uporczywym kaszlem, tj. trwającym dłużej niż 4-8 tygodni, lub przewlekłym kaszlem, muszą być dokładnie przebadane pod kątem innych objawów, aby wykluczyć konkretne przyczyny, które mogą obejmować całe spektrum pulmonologii dziecięcej. Kaszel może się pojawić u dzieci również w wyniku infekcji bakteryjnej, reakcji alergicznej, astmy, refluksu żołądkowo-przełykowego czy też zanieczyszczenia środowiska (w tym biernego palenia). 

Uwaga!
Biorąc pod uwagę, że kaszel jest odruchem ochronnym, ważne jest, aby nie tłumić go, jeśli nie ma szczególnej potrzeby.

Ostry kaszel – najczęstsze przyczyny i postępowanie

Większość przypadków ostrego kaszlu u dzieci jest związana z wirusowymi infekcjami górnych dróg oddechowych i nie wymaga specjalnej oceny diagnostycznej. Warto wdrożyć wtedy metody wspomagające:

Odpoczynek

Zachęcaj dziecko do odpoczynku i dużej ilości snu. Odpoczynek jest niezbędny dla układu odpornościowego do walki z infekcją.

Nawilżenie dróg oddechowych

Upewnij się, że dziecko pije dużo płynów, takich jak woda, herbaty ziołowe lub rosół. Pomaga to rozluźnić śluz i utrzymuje nawodnienie organizmu, co wspiera proces gojenia błony śluzowej.

Dodanie wilgoci do powietrza (za pomocą nawilżacza) może pomóc złagodzić przekrwienie i zmniejszyć ból gardła. Można również położyć mokrą ściereczkę (z dodatkiem olejku eterycznego) na kaloryfer.

Pozwól dziecku wdychać parę z ciepłej kąpieli lub prysznica, aby złagodzić przekrwienie. Upewnij się, że dziecko jest pod nadzorem, zwłaszcza w gorącej wodzie.

Rekomendowane olejki eteryczne: oregano, tymianek, copaiba, mięta, eukaliptus, drzewo herbaciane, geranium.

Krople lub spray do nosa z solą fizjologiczną

Krople soli fizjologicznej lub spray do nosa z solą fizjologiczną mogą pomóc złagodzić przekrwienie błony śluzowej nosa i usunąć śluz. Aspirator do nosa lub strzykawka z gruszką mogą być używane u młodszych dzieci, które nie potrafią jeszcze wydmuchiwać nosa.

Środki zaradcze dostępne bez recepty

W przypadku starszych dzieci (najpierw skonsultuj się z pediatrą) niektóre dostępne bez recepty leki na przeziębienie lub środki zmniejszające przekrwienie mogą pomóc złagodzić objawy. Należy jednak unikać podawania leków na przeziębienie dzieciom poniżej 4. roku życia, chyba że jest to wyraźnie zalecane przez lekarza.

Miód kontra leki na kaszel

Większość leków na kaszel u dzieci nie jest skuteczna i może wiązać się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. W ostatnich badaniach wykazano, że pojedyncza dawka miodu przed snem zmniejsza kaszel i dyskomfort odczuwany przez dzieci i ich rodziców  (Allan et al. 2011). 

Produkty miodowe są naturalną opcją terapeutyczną, którą można rozważyć w przypadku kaszlu u dzieci powyżej 1. roku życia.

Domowe sposoby na kaszel suchy i mokry

Syrop na kaszel mokry

Ten prosty domowy syrop działa dzięki naturalnym właściwościom cebuli i czosnku, które mają działanie wykrztuśne i antybakteryjne, imbiru, który rozgrzewa i wspiera odporność, a cytryna dostarcza witaminę C. Miód łagodzi podrażnienia gardła i ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny.

Cebulę, czosnek, imbir i cytryny kroimy w plastry, siekamy w kostkę lub inaczej, ale dość drobno. Układamy warstwami w słoiku, przesypując cukrem lub przekładając miodem. W ciągu kilku godzin składniki puszczą sok i syrop będzie gotowy. Wystarczy podawać dziecku łyżeczkę syropu 2-3 razy dziennie, najlepiej po posiłku.

Parówki lub wywary do picia

Ziołowe napary, takie jak z tymianku czy majeranku, pomagają rozrzedzić śluz i ułatwiają jego usuwanie z dróg oddechowych. Bez czarny działa przeciwzapalnie, a prawoślaz tworzy ochronną warstwę na śluzówce gardła, zmniejszając odruch kaszlu. Możesz przygotować herbatkę, zaparzając łyżeczkę suszu w szklance gorącej wody, i podawać ją dziecku po przestudzeniu, ewentualnie z odrobiną miodu dla smaku. Opcjonalnie, możesz pozwolić dziecku pochylić się nad parą unoszącą się znad ciepłego naparu i głęboko oddychać przez kilka chwil.

Płukanie gardła w przypadku kaszlu mokrego

Płukanie gardła roztworem wody z solą (łyżeczka soli na szklankę ciepłej wody) pomaga oczyścić gardło z zalegającego śluzu i łagodzi stany zapalne. To skuteczna metoda dla starszych dzieci, które potrafią płukać gardło bez połykania roztworu. Stosuj 2-3 razy dziennie, zwłaszcza po posiłkach lub przed snem.

Co na suchy kaszel? 

W przypadku suchego kaszlu warto sięgnąć po składniki nawilżające i łagodzące, takie jak miód, który działa kojąco na podrażnione gardło, czy sok z aloesu, który wspiera regenerację śluzówki. Dodatek oleju (np. łyżeczki oleju z czarnuszki) może pomóc zmiękczyć gardło i zmniejszyć uczucie drapania. Te składniki można połączyć z wywarem ziołowym lub podać osobno, np. w formie ciepłej mieszanki miodu z aloesem, aby przynieść ulgę w nocy.

Uwaga!
Im mniejsze dzieci, tym większa ostrożność jest potrzebna. W razie wątpliwości, skonsultuj się ze specjalistą.

Podnieś głowę podczas snu

W razie potrzeby podeprzyj głowę dziecka dodatkową poduszką, aby zmniejszyć przekrwienie błony śluzowej nosa i ułatwić sen dziecka. Wyższe ułożenie głowy pomaga zapobiegać spływaniu wydzieliny do gardła, co często nasila kaszel w nocy i utrudnia spokojny odpoczynek. Upewnij się, że poduszka jest wygodna i niezbyt wysoka – wystarczy delikatne uniesienie, aby poprawić komfort oddychania. W przypadku niemowląt lepiej skonsultować się z pediatrą, zanim zmienisz pozycję snu.

Zachęcaj do dbania o higienę

Naucz dziecko częstego mycia rąk i zakrywania ust podczas kaszlu lub kichania. Regularne mycie rąk ciepłą wodą z mydłem przez co najmniej 20-30 sekund ogranicza rozprzestrzenianie się zarazków, co jest szczególnie ważne w okresie infekcji.

Etykieta kaszlu 

Najlepszym sposobem jest kaszlenie lub kichanie w łokieć, a nie w dłonie, zwłaszcza jeśli nie masz chusteczki higienicznej. Zmniejsza to liczbę zarazków, które dostają się na ręce i zmniejsza ryzyko przeniesienia ich na inne osoby. 

Ważne jest, aby uczyć dzieci, jak zachować zdrowie, zachęcając je do częstego mycia rąk. Rodzice mogą kierować zachowaniem swojego dziecka, pokazując mu, jak to się robi.

***

Bibliografia: