Prawdziwe kadzidło – jak je rozpoznać?

Prawdziwe kadzidło Boswellia, znane też jako frankincense, od tysięcy lat używane jest w rytuałach, medytacji i lecznictwie. W przeciwieństwie do popularnych „patyczków” ze sztucznymi dodatkami, naturalna żywica drzewa kadzidłowego ma wyjątkowy aromat, właściwości relaksacyjne i zdrowotne. Dziś opowiem Wam, jak rozpoznać prawdziwe kadzidło, jakie ma zastosowania i gdzie kupić kadzidło dobrej jakości.

Kiedy chodziłam do liceum, musiałam wstawać bardzo wcześnie, by zdążyć na lekcje o 7:10. Pewnego deszczowego dnia zaczepił mnie chłopak w szarym dresie: „Hej, mam coś dla Ciebie!”. Wcisnął mi kadzidełko jako „prezent”, po czym poprosił o złotówkę na wycieczkę do Nepalu. Ostatecznie oddałam mu swoje ostatnie pięćdziesiąt groszy.

Tego dnia nauczyłam się dwóch rzeczy o życiu:

• Po pierwsze, że wkładanie komuś „prezentu” do ręki to potężna dźwignia sprzedażowa – bierzesz coś, czego normalnie byś nie kupił.
• Po drugie, że kadzidełka rozdawane na ulicy przez podejrzanych typków strasznie źle pachną i boli po nich głowa.

Dziś wiem już jak rozpoznać prawdziwe, dobrej jakości kadzidło i jak je palić. Szczególnie edukacyjna była dla mnie podróż do Omanu, gdzie mogłam zobaczyć drzewo kadzidlane, porozmawiać ze zbieraczami i sprzedawcami kadzideł. Przyglądałam się też w jaki sposób używa się kadzidła na co dzień, w miejscu jego występowania.

Czym jest prawdziwe kadzidło?

Długo myślałam, że „prawdziwe” kadzidło to tylko „patyczki” ze sklepów indyjskich. Według Słownika Języka Polskiego, kadzidło to żywica, która podpalona daje aromatyczny dym. W praktyce „kadzidłem” nazywa się różne rzeczy: kawałki kory, suszone zioła, czy żywice. Wiele indyjskich kadzidełek zawiera sztuczne substancje, a arabskie bakhoor to często naturalna baza, ale skąpana w perfumie.

Drzewo kadzidłowe (Boswellia) – źródło żywicy

„Prawdziwe” kadzidło pochodzi tylko z drzewa kadzidlanego – kadzidłowca. Ma ono złotą korę i po nacięciu „płacze” pachnącą żywicą. Kiedy żywica zastyga, tworzą się „kamyczki” przypominające bursztyn – to właśnie nasze naturalne kadzidło.

Gatunki Boswellia

Kadzidłowce rosną tylko w kilku miejscach na świecie. Za najlepsze i najsłynniejsze kadzidłowce uważa:

1. Boswellia carterii (tradycyjnie opisywana w regionach Somalii i Erytrei)
2. Boswellia sacra (rośnie na południu Omanu i Jemenu; według nowoczesnych klasyfikacji B. sacra to ten sam gatunek co B. carterii).

Inne gatunki kadzidłowców również odgrywają ważną rolę. Boswellia papyrifera, występująca w Sudanie, Erytrei i Etiopii, daje żywicę o dużych, papierowych kawałkach i delikatniejszym zapachu. We wschodniej Afryce rośnie Boswellia frereana, znana lokalnie jako „Maydi frankincense”, a w Kenii spotykana jest Boswellia neglecta o ciemniejszej, balsamicznej woni. Z kolei w Indiach występuje Boswellia serrata, która daje najwięcej żywicy, lecz pachnie inaczej niż pozostałe gatunki – częściej bardziej ziemiście – i przez wielu aromaterapeutów uznawana jest za surowiec słabszej jakości, mimo że w ajurwedzie cieszy się ogromnym uznaniem.

Kadzidło z Boswelli serrata albo Boswelii carterii (rzadziej z innych gatunków) nazywa się często Frankincense. Nazwa ta pochodzi ze średniowiecza i wzięła się od starofrancuskiego franc i enscens, czyli w wolnym tłumaczeniu „żywica wybitnej jakości”.

Uwaga dotycząca ochrony i konserwacji:

Drzewa kadzidłowe są coraz częściej zagrożone przez nadmierne pozyskiwanie żywicy oraz utratę naturalnych siedlisk. Największą presję ekologiczną odczuwa Boswellia carterii (często utożsamiana z B. sacra) oraz Boswellia papyrifera. Dlatego wybierając olejek eteryczny z kadzidła, warto zwracać uwagę na jego pochodzenie.

Jak wygląda zbiór żywicy kadzidłowej?

Kadzidłowiec nacina się tradycyjną techniką kilka razy w roku i po około dwóch tygodniach zbiera się żywicę. Omańczycy zbierają wszystkie te „kamyczki” i je sortują. Im delikatniejszy, bardziej subtelny zapach i im piękniejsza grudka, tym wyższy „sort” kadzidła.

Właściwości prawdziwego kadzidła

Jest kilka sposobów na sortowanie kadzidła. Główną metodą w Omanie jest rozróżnienie na „kadzidło do palenia” i „kadzidło do spożycia/na lekarstwo”. Co ciekawe, w Europie suplementy diety przygotowuje się tylko z najtańszego, indyjskiego kadzidłowca. W Omanie do jedzenia przeznaczają najlepsze sorty.

Oczywiście wszystkie kadzidła można palić. Najtańsze pali się na polu, tarasach, w restauracjach. Droższe, dla specjalnych gości, albo jeśli ktoś po prostu lubi dobry zapach. W Arabii Saudyjskiej dobrymi kadzidłami często okadza się też ubrania.

Zastosowania kadzidła w medycynie naturalnej

Badania potwierdzają lekką, antybakteryjną skuteczność palenia żywicy i dyfuzowania olejku frankincense w pomieszczeniach. Poza tym żywica ma właściwości przeciwzapalne.

Najlepsze kadzidła używane są jako leki, stosuje się je na przykład na reumatyzm. Najczęściej żywicę rozpuszcza się w wodzie albo mieli na proszek. Grudki kadzidła można też ssać, jak naturalną, dezynfekującą gumę do żucia.

Wpływ kadzidła na samopoczucie i relaks

Kiedy palisz kadzidło, z żywicy uwalnia się octan incensolu. To związek, który jest w stanie zmieniać sposób pracy mózgu i dawać poczucie głębokiego relaksu, bezpieczeństwa oraz medytacyjnego spokoju.

Palenie żywicy Boswelli aktywuje w mózgu kanał TRPV3, dzięki czemu wpływa na odczucia i może zmienić stan emocjonalny. Łagodzi emocje, wywołuje lekką euforię i poczucie ciepła (termosensję).

Ja często palę kadzidło, kiedy jestem poddenerwowana. Zapalając je, staram się przypomnieć sobie wszystkie rzeczy, za które jestem wdzięczna w życiu. Kadzidło palę też przed pracą. Pracuję z domu i dla mnie to jest znak „OK, teraz czas się skupić”.

Jak rozpoznać i wybrać dobre kadzidło?

Najbardziej cenione są kadzidła omańskie, zwłaszcza hojari – o cytrusowej, leśnej nucie. Jakość żywicy zależy od tego, o jakiej porze roku była zbierana, gdzie rosło drzewo i ile razy w roku było nacięte.

Cechy jakościowego kadzidła

Na rynku jest ogromny rozstrzał jakości, a wiele kadzideł produkowanych masowo (zwłaszcza bardzo tanich) ma niewiele wspólnego z tradycyjnym rzemiosłem. Cechy jakościowego kadzidła można poznać po kilku kryteriach:

• Kolor i przejrzystość – najlepsze grudki są jasne, złocisto-bursztynowe lub lekko przezroczyste. Niższej jakości są ciemne, z dużą ilością zanieczyszczeń.
• Wielkość i struktura – wysokiej klasy frankincense ma duże, równomierne bryłki/łzy. Proszek lub bardzo drobne kawałki to zwykle odpad albo niższy gatunek.
• Zapach – frankincense powinien pachnieć cytrusowo-żywicznie, świeżo, niedrażniąco.

Najwyższej jakości frankincense pochodzi z Omanu (Boswellia sacra, np. Hojari Green, Royal Hojari). Inne cenione regiony pochodzenia to Somalia, Etiopia, Jemen.

Dobrej jakości żywica topi się i powoli wydziela olejki na węglu lub podgrzewaczu. Zostawia mało czarnego dymu, popiół jest jasny.

O jakości kadzidła świadczy też cena. Prawdziwy Royal Hojari z Omanu jest dość drogi – zwykle kosztuje kilka razy więcej niż zwykłe kadzidło z Somalii.

Jak używać kadzidła w praktyce?

Podstawowym sposobem stosowania kadzidła jest palenie. Inne potencjalne zastosowania, to rozpuszczanie w wodzie („woda kadzidlana”) – do picia małymi łykami – i żucie grudek jak gumy.

Palenie kadzidła krok po kroku

• Najczęściej pali się na węgielku, w kadzielnicach.
• Można też podgrzewać nad świeczką w kominku zapachowym – bez węgielka.
• Jedna grudka wystarczy na cały dom.

Dowiedz się więcej o tym jak stosować kadzidło frankincense.

Olejek kadzidłowy (frankincense)

W żywicy kadzidłowca znajdują się różne związki chemiczne. Na przykład kwasy organiczne (np. kwas bosweliowy) czy olejki eteryczne. Dlatego kadzidło po podgrzaniu zaczyna pachnieć. Można też z niego wydestylować olejek eteryczny, który ma inne właściwości i zapach. Cena takiego olejku będzie uzależniona od rodzaju kadzidłowca i sortu żywicy, z jakiego został wydestylowany. Olejek z kadzidłowca jest często nazywany królem olejków eterycznych.

Czytaj również: Olejek kadzidłowy na emocje – jak go stosować?

Bezpieczeństwo i przeciwwskazania

Naturalne kadzidło to po prostu żywica, ale można znaleźć różne „wynalazki”, które myli się z frankincense. Na przykład dość często cytowane badanie mówi, że palenie kadzidła może zwiększać między innymi stężenie dwutlenku węgla. Autorzy nie podają jednak czy badali kadzidło naturalne, czy sztuczne. Poza tym konkludują, że zanieczyszczenie w rzeczywistości wywołuje głównie węgielek. Kadzidło można jednak palić na wiele sposobów. Jeśli nie chcesz używać węgielka, możesz wybrać inną technikę palenia.

Jest jeszcze jedno badanie saudyjskie, które mówi, że nie za dobrze jest palić kadzidło w pokoju. Ale jeśli się wczytasz, zauważysz, że to dotyczy bakhoor, czyli tego kadzidła nasączonego w perfumach, a nie prawdziwej i czystej żywicy.

Jak wszędzie ważny jest umiar. Jeśli będziesz codziennie zamykać się w małym pokoiku bez wentylacji i wdychać kadzidlany dym, to wiadomo, że to nie jest zdrowe. Nie jest też dobrze palić kadzidło przy kołysce dziecka, albo zostawiać zwierzę w zadymionym pomieszczeniu.

Kadzidło jest bardzo, bardzo wydajne. Jedna grudka wystarczy do okadzenia całego domu. Polecam palenie kadzidła wysokiego sortu, z lekką cytrusową nutą. Ja, po zapaleniu, często wietrzę dom. Zapach i tak zostaje, bardzo świeży i delikatny, a nie siedzę w dymie.

Podsumowanie

Dlaczego warto sięgać po prawdziwe kadzidło i jak może wzbogacić codzienne rytuały? Prawdziwe kadzidło z Boswellii to coś więcej niż zapach – to tysiące lat tradycji, źródło zdrowotnych właściwości i niezwykłe doświadczenie aromaterapeutyczne. Warto wybierać naturalną żywicę wysokiej jakości i używać jej z umiarem – wtedy wniesie do domu świeżość, spokój i odrobinę magii.

Bibliografia

1. Moussaieff, A., Rimmerman, N., Bregman, T., Straiker, A., Felder, C. C., Shoham, S., Kashman, Y., Huang, S. M., Lee, H., Shohami, E., Mackie, K., Caterina, M. J., Walker, J. M., Fride, E., Mechoulam, R. (2008). Incensole acetate, an incense component, elicits psychoactivity by activating TRPV3 channels in the brain. FASEB journal : official publication of the Federation of American Societies for Experimental Biology, 22(8), 3024–3034.