Cechy dobrego noża kuchennego. Poznaj swój nóż, część I.

Dzień dobry,

Dzisiaj dziś zapraszam na pierwszy odcinek blogowej serii Poznaj swój nóż. Jej celem jest przybliżenie zagadnień związanych z wyborem, rodzajami i pielęgnacją noży kuchennych. Serię oparłam na moich osobistych doświadczeniach związanych z wyborem oraz kupnem odpowiedniego ostrza.

Skoro zamierzamy rozmawiać o nożach pomyślałam, że warto zastanowić się czym jest dobry nóż? Jeśli mamy poświęcić nieco czasu i wysiłku na przeczytanie informacji dotyczących noży i być może, kiedyś wybrać odpowiedni dla siebie, dobrze jest wiedzieć o czym mówimy?

W tym poście przedstawię Wam cechy dobrego noża (oczywiście, to mój subiektywny wybór) oraz zalety posiadania takiego narzędzia w kuchni. Jestem ciekawa, co jeszcze według Was powinno charakteryzować dobry nóż?

Zapraszam!

Cechy dobrego noża. Dobry nóż czyli jaki?

1) Dobry nóż jest ostry.

Naprawdę ostry. Porządne ostrze nie powinno wymagać od krojącego prawie żadnej fatygi. Ruch ręką służy tylko do tego, żeby poprowadzić ostrze w odpowiednim kierunku, zaś delikatny nacisk, ostrość noża, jego ciężar i siła grawitacji zrobią resztę  i nóż powinien z łatwością wchodzić w krojony produkt. Ostry nóż wymaga bardzo małego wysiłku,  aby nim kroić.

[pullquote]Wiele osób ma w swojej kuchni świetny sprzęt kuchenny, ale brakuje im ostrego noża.[/pullquote]

Zróbcie proszę eksperyment i pokrójcie swoim nożem ziemniaka. Jeśli musicie naciskać ręką aby go pokroić, to znaczy, że ostrze nie jest wystarczająco ostre. Mój Dziadek posiada nóż, który trzeba nacisnąć z całej siły, żeby można było nim coś przekroić – całą pracę wykonuje użytkownik, a nie narzędzie. Niedawno kroiłam innym nożem dynię: było to bardzo żmudne i pracochłonne zajęcie, ponieważ musiałam dociskać ostrze z całej siły rękami. Chyba nie macie wątpliwości: to nie były dobre ani ostre noże. Wydaje się Wam, że te przykłady są ekstremalne? Być może, ale jestem pewna, że w wielu gospodarstwach domowych, używanie noża sprowadza się do silnego naciskania na produkt, aby w końcu oddzielić go od reszty.

Dodatkowym atutem ostrego noża jest to, że wiele produktów spożywczych zyskuje przy odpowiednim pokrojeniu: gładkie cięcie warzyw i owoców pozwala na uzyskanie zupełnie innych efektów kulinarnych. Wpływa to zarówno na szybkość krojenia jak i na jakość. Dla przykładu, pokrojone ostrym nożem soczyste czy przejrzewające owoce nie będą zmiażdżone. Precyzja cięcia ma szczególną wagę w kuchni japońskiej, jednak myślę, że kucharz – amator także doceni precyzyjne cięcie.

2) Dobry nóż jest bezpieczny

Wbrew pozorom ostry nóż jest bezpieczniejszy niż tępy. Dlaczego?

[pullquote]Ostry nóż jest bardziej bezpieczny niż tępy.[/pullquote]

Tępym nożem łatwiej się zaciąć. Często trzeba wkładać dużo siły, żeby pokroić dany produkt, zaś ostrze może się „omsknąć”. Tępy nóż trzeba często wbijać w żywność na siłę, ostrze nie porusza się zgodnie z naszymi zamierzeniami. Dodatkowo, krojąc kolejną cebulę albo kawałek żylastego mięsa jesteśmy często sfrustrowani i zdenerwowani, co przekłada się na to, że nie uważamy używając noża.

To właśnie wtedy, kiedy skaleczyłam się swoim starym nożem krojąc pomarańczę na kawałki zdecydowałam, że nigdy więcej. I wtedy zainteresowałam się nożowym tematem.

Ostre noże a dzieci.
[pullquote]Nawet dzieci wczesnoszkolne mogą używać ostrego noża pod nadzorem rodziców. [/pullquote]

Jak wiadomo, ostre noże trzymamy z daleka od małych dzieci – nie ma wyjątków od tej reguły. Dzieciakom do zabawy w gotowanie dajemy zazwyczaj noże do smarowania masła.  Spotkałam się jednak  z nieco odmiennym punktem widzenia, jeśli chodzi o używanie noży przez 7-8 letnie dzieci (wzwyż).

Czytałam kiedyś w Olive bardzo ciekawy artykuł na temat dostępu dzieci do noży. Autorzy uważali, że około 7-8 letnie dzieci powinny mieć do dyspozycji (oczywiście pod opieką dorosłych osób!) ostre noże, dopasowane do ich wieku. Noże powinny być „prawdziwe” a nie tylko nadające się do zabawy. Dlaczego? Mając tępy nóż do masła dziecko wie, że nie jest w stanie naprawdę gotować. Może pokroić banana ale nie będzie brało udziału w PRAWDZIWYM gotowaniu. Bez noża nie da się przecież przygotować obiadu.Dlatego też, według autorów artykułu, dzieci powinny mieć kontrolowany dostęp do noży, aby móc uczyć się kultury gotowania od wieku szkolnego.

To podejście bardzo mnie zdziwiło: u nas w domu dzieciom nie dawało się do ręki ostrych noży (które i tak były tępe;)).  Wydaje mi się jednak, że przyzwyczajanie dzieciaków do prawidłowego obchodzenia się z ostrymi przedmiotami i z dobrymi technikami krojenia, ma swój sens!

Osobom, które boją się o swoje palce, autorzy proponowali silikonową nakładkę Jamiego Olivera. Nie próbowałam, nie znam, ale podrzucam zdjęcie.

Nakładka ochronna na palce, projektu Jamiego Olivera. Źródło: materiały promocyjne dystrybutora.

3) Dobry nóż jest ergonomiczny.

Dobry nóż dobrze leży w ręce, jest nam łatwo nim operować. Możemy pokroić nim precyzyjnie zarówno bardzo małe jak i duże produkty – pozwoli na pokrojenie ząbka czosnku w kosteczkę jak również na rozkrojenie całej dyni. Nóż ze zbyt długim ostrzem może sprawiać trudności w obsłudze osobie niedoświadczonej, zaś nóż ze zbyt małą rączką może być niewygodny np. dla mężczyzny, który ma duże dłonie. Odpowiednim ostrzem możemy kroić duże ilości składników, bez niepotrzebnej fatygi.

4) Dobry nóż jest trwały.

Dobry nóż będzie służył nam przez lata. Przez wiele lat. Jest wykonany z wysokiej jakości stali, z dbałością o szczegóły. Podczas ostrzenia będziemy usuwać jedynie odrobinę stali, aby zachować ostrze w dobrej kondycji.  Nóż  będziemy mogli go łatwo ostrzyć, bezpiecznie przechowywać i długo oraz przyjemnie używać.

5) Dobry nóż jest ładny.

[pullquote]Z urody słyną szczególnie japońskie noże.[/pullquote]

To moja subiektywna opinia: istnieją noże, które są bardzo dobre jakościowo, ale nie grzeszą urodą. Ja jednak nadal upieram się przy kryterium estetyki :-)

Dobry nóż po prostu się nam podoba. Nie ważne czy podoba się innym, ma podobać się nam. Dobry nóż sprawia, że nie żałujemy wdanych na niego pieniędzy i krojenie jest dla nas przyjemnością. Wyjątkowy nóż może sprawić, że patrzymy się jak dzieci na jego ostrze i myślimy sobie „ale fajny mam nóż! chcę jeszcze coś pokroić!”.

Przykłady japońskich noży. Od surowej prostoty, przez klasyczną elegancję, po wyrafinowane zdobienia.

Źródło zdjęć: Japanese Chefs Knive, materiały dystrybutora.

Prawda, że jest na czym zawiesić oko i każdy znajdzie coś dla siebie? Swoją drogą: jaki wygląd noża najbardziej Wam odpowiada?

W dalszych częściach serii napiszę też o tym, skąd na niektórych wzięły się te piękne wzory.

6) Dobry nóż ma dobry stosunek jakości do ceny.

Dobry nóż to taki, na który nas stać. Co z tego, że są w sprzedaży noże za kilka tysięcy złotych, skoro nie możemy ich używać we własnej kuchni?

Czy według Was powinnam jeszcze dodać jakieś cechy dobrego noża? Jeśli tak, to jakie? Mam nadzieję, że dalsze części serii Poznaj swój nóż przybliżą Wam nożową tematykę i być może pozwolą spojrzeć na to narzędzie z innej strony.